Αφήνοντας τη νέα πόλη της κροατικής πρωτεύουσας για την παλαιά πόλη του Ζάγκρεμπ, περνώ από την περίφημη Καμενίτα Βράτα, μοναδικό τμήμα των τειχών της παλαιάς πόλης που διασώζεται. Η πύλη σχηματίζει στοά, στο εσωτερικό της οποίας δεσπόζει ένας επιτοίχιος βωμός. Κόσμος περνά και ανάβει κεριά μπροστά του. Άνθη λευκά, ροζ, κόκκινα, κίτρινα, προσφέρονται στην εικόνα της Παναγίας, η οποία απεικονίζεται πάνω σε χρυσή κοίλη ημισέληνο έχοντας τον Χριστό στο δεξί να κρατά μια υδρόγειο, και ένα σκήπτρο στο αριστερό χέρι. Αμφότεροι φέρουν χρυσό στέμμα με μικροσκοπικά πετράδια, που προστέθηκαν το 1931, στα 200 χρόνια από την πυρκαγιά.

Με τη σωτηρία της Μάλτας, στην Ευρώπη θα επικρατήσει ενθουσιασμός, ενώ πολλά χρόνια αργότερα ο Βολταίρος θα τη χαρακτηρίσει ως το σημαντικότερο ιστορικό γεγονός. Στον απόηχο της πολιορκίας, ο Χριστόφορος Μάρλοου θα γράψει 25 χρόνια αργότερα τον «Εβραίο της Μάλτας» και αργότερα ο Ουόλτερ Σκοτ την «Πολιορκία της Μάλτας». Εξίμισι μήνες μετά τη νίκη των Ιπποτών του Τάγματος του Αγίου Ιωάννου επί των Οθωμανών εισβολέων τοποθετείται σε ειδική θρησκευτική τελετή ο θεμέλιος λίθος του ναού, ο οποίος θα μνημονεύει τη σωτηρία των Μαλτέζων από τους επιδρομείς. Η εκκλησία θα αφιερωθεί στη Γέννηση της Θεοτόκου και μια ομώνυμη αγιογραφία θα φιλοτεχνηθεί πίσω από τον κύριο βωμό.

Η βαταντάγκε (με τον όρο αυτό περιγράφονται οι χαρακτηριστικές κυκλοτερείς κιονοστοιχίες οι οποίες περιβάλλουν τις κατά κανόνα στρογγυλές στη βάση τους στούπες και που με τη σειρά τους περιέχουν βουδιστικά ιερά κειμήλια και λείψανα) της πρωτεύουσας Πολονναρούβα κατασκευάστηκε κατ’ άλλους ιστορικούς και αρχαιολόγους επί βασιλείας του Παρακραμαμπάχου Α’ (1123-1186) με στόχο να φιλοξενηθεί σε αυτήν το δόντι του Βούδα, ενώ κατ’ άλλους επί βασιλείας Νισσάνκα Μάλλα, για να διαφυλαχθεί σε αυτήν το μπωλ στο οποίο μάζευε προσφορές από τους μαθητές, ακόλουθους και πιστούς του, από το οποίο και έτρωγε, ο Βούδας. Πρόκειται για την καλύτερα διατηρημένη βαταντάγκε σε ολόκληρη τη Σρι Λάνκα, καθώς η αρχαιολογική σκαπάνη την έφερε στο φως, μετά από αιώνες ερήμωσης, το 1903.

Έπειτα από 10 – 15 λεπτά περπάτημα από το κέντρο της πόλης, αρκετά ευχάριστη στο τελευταίο τμήμα της διαδρομής με τον ήσυχο δενδρόφυτο δρόμο, φθάνω στον σταθμό και κατευθύνομαι προς την έξοδο για τις δύο πλατφόρμες του. Δεν φαίνεται ψυχή. Λογικό άλλωστε, καθώς η κίνηση είναι ιδιαίτερα αραιή. Μόλις μια αμαξοστοιχία ημερησίως αναχωρεί για Οδησσό και μία για Κισινάου. Μισή ώρα μετά το μεσημέρι, είναι προφανώς πολύ νωρίς ακόμη για την αναχώρηση προς Κισινάου σε οκτώμισι ώρες και αρκετά αργά από την άφιξή του από τη μολδαβική πρωτεύουσα λίγες ώρες νωρίτερα. Όπως επίσης είναι αργά για το τρένο που φεύγει Σαββατοκύριακα προς Ουκρανία αλλά και νωρίς για αυτό που έρχεται σε δεκατρείς ώρες από Κισινάου με προορισμό το Κίεβο.

Σάββατο 18 Ιουλιου 2015. Παρότι είναι νωρίς το πρωί, ήδη έχουν εναποτεθεί άνθη δίπλα στη βάση του παρεκκλησιού που περιβάλλουν μορφές σαν στοιχειωμένες. Πρόκειται για τις πενθούσες μητέρες, αδελφές και χήρες των νεκρών Λευκορώσων στρατιωτών, οι περισσότεροι στην ηλικία που τυπικώς αποκαλούνται «teenagers», στον πόλεμο του Αφγανιστάν. Πιο δίπλα έχει κατασκευαστεί σιντριβάνι με τη μορφή ενός αγοριού του οποίου τα χαρακτηριστικά θυμίζουν άγγελο – άλλωστε η ονομασία του είναι Φύλακας Άγγελος. Χάρη στην ευρηματικότητα και τη φαντασία του δημιουργού του, ένας ειδικός μηχανισμός έχει κατασκευαστεί έτσι ώστε να πέφτουν ανά κάποια δευτερόλεπτα από τη μύτη σταγόνες νερού που παραπέμπουν σε δάκρυα.

Προχωρώντας στο υπόγειο δίκτυο εμπλουτίζω τις γνώσεις μου για το πώς ήταν η παλαιά πόλη. Βλέπω σπηλιές, διαδρόμους και κάποια μπαλκόνια με θέα στο ποτάμι που λαξεύτηκαν ή ανοίχτηκαν με εκρήξεις στον βράχο. Από κάποια παράθυρα, κανόνια «σημαδεύουν» τα σημεία από όπου επετίθεντο αιώνες πριν οι επίδοξοι κατακτητές. Η δροσιά είναι ευχάριστη και η θέα εξαίσια δίνοντάς μου την ευκαιρία να παρατηρήσω άνετα το χαρακτηριστικό παράδειγμα στρατιωτικής αρχιτεκτονικής προηγούμενων αιώνων. Η διάταξη είναι δαιδαλώδης σε κάποια σημεία και δεν είναι καθόλου δύσκολο να χαθείς, όπως είναι και τεράστιο, αφού σχεδιάστηκε για να υποδεχτεί χιλιάδες στρατιώτες, ιππείς, άλογα, τεχνίτες, μαγείρους, εργαστήρια, αποθήκες, ακόμη και σφαγεία, ενώ τον 20ό αιώνα τούνελ και σπηλιές χρησίμευσαν ως καταφύγιο 35.000 Λουξεμβούργιων από αεροπορικές επιδρομές.

Τα πεζοδρόμια είναι γεμάτα πάγκους, πλαστικά τελάρα, χαρτόκουτες. καροτσάκια. Κάποιοι έχουν καταλάβει λωρίδες του δρόμου έχοντας στήσει πανέρια με ρούχα, καπέλα, ζώνες, σακίδια, σαγιονάρες και ό,τι άλλο αντικείμενο καθημερινής χρήσης μπορεί να φανταστεί κανείς. Στο ανατολικό εμπορικό κέντρο, το East CBD (Central Business District) το οποίο επισκέπτονται τα χαμηλότερα εισοδήματα, η αναλογία πλανόδιων προς καταστήματα είναι συντριπτική υπέρ των πρώτων συγκριτικά με το υπόλοιπο κέντρο. Αντίθετα, στα δυτικά, όπου διαμένουν υψηλότερα εισοδήματα, κρατικοί υπάλληλοι, επαγγελματίες και expats, κυριαρχούν ξενοδοχεία, γραφεία και πολυκαταστήματα, με τους μικροπωλητές σχεδόν ανύπαρκτους.