1835. Έξι χρόνια πέρασαν αφότου οι αρχές προχώρησαν σε ανακατασκευές, εξωραϊστικά έργα, δημιουργία αυλών και χάραξη δρόμων που αλλάζουν την εικόνα πέριξ της εκκλησίας του Αγίου Μαρτίνου σε μια υποβαθμισμένη λασπώδη και κακόφημη λονδρέζικη γειτονιά. Έτσι κατασκευάζεται και μια μεγάλη πλατεία σε τμήμα των Μεγάλων Βασιλικών Σταύλων που χρησιμοποιούσε το «Γουάιτχωλ», το ανάκτορο όπου κατοικούσαν οι Άγγλοι μονάρχες από το 1530 έως το 1698. Πλέον, Γουάιτχωλ, Στραντ, Άγιος Μαρτίνος, η οδός Παλλ Μαλλ και η λεωφόρος Μωλλ συγκοινωνούν μέσω αυτής της πλατείας. Αρχικά προτείνεται να ονομασθεί Πλατεία Γουλιέλμου Δ’ προς τιμήν της ανάρρησης του Ουίλλιαμ Δ’, τελευταίου βασιλιά του Οίκου του Ανοβέρου στον θρόνο στις 26 Ιουνίου 1830 η οποία επισφραγίσθηκε με την τελεστή ενθρόνισης στις 8 Σεπτεμβρίου 1831. Ωστόσο, με παρέμβαση του αρχιτέκτονα Τζωρτζ Λέντγουωλλ Ταίηλορ ονομάζεται Πλατεία Τραφάλγκαρ προκειμένου να τιμηθεί η νίκη του ναυάρχου Νέλσον 30 χρόνια νωρίτερα.

Την ώρα που φθάνω, γύρω στις 11, ένας σαμάνος ιερέας ετοιμάζεται να προσφέρει θυσία στον Χουγιούπ Τακάχ. Πιο δίπλα, μια γυναίκα με τον γιο της προσεύχονται, ζητώντας κάτι που μάλλον μόνο οι ίδιοι και ο ιερέας γνωρίζουν. Ένας άνδρας με ηλιοκαμμένο πρόσωπο βοηθά τον σαμάνο στη θυσία ενός κόκκορα και ένας τρίτος απλώνει φλοιούς δένδρων τους οποίους καίει μπροστά από αναμμένα κεριά. Στη συνέχεια το τυπικό παίρνει τη μορφή ευχαριστίας.

Τρίτη 26 Νοεμβρίου 1911. Η αριστοκρατία του Σάο Πάουλο υποδέχεται με ενθουσιασμό τα εγκαίνια του Theatro Municipal de São Paulo. Είναι εκλεκτικιστικού ύφους, δηλαδή του στυλ που κυριαρχεί στην Ευρώπη ήδη από το δεύτερο ήμισυ του προηγούμενου αιώνα, συνδυάζοντας στοιχεία αναγεννησιακά, μπαρόκ και αρτ νουβώ. Και εσωτερικά όμως το θέατρο φαίνεται επιβλητικό έτσι όπως είναι επενδεδυμένο με μάρμαρο και φύλλα χρυσού. Στη μεγάλη αίθουσα, η οποία χωρά 1.500 θεατές, επικρατεί το πορφυρό χρώμα και στην οροφή δεσπόζει ένας εντυπωσιακός κρυστάλλινος πολυέλαιος.

Εισερχόμενος στον ναό σκύβω υποχρεωτικά καθώς η πέτρινη θύρα είναι αρκετά χαμηλή για το ανάστημα ενός μέσου ανθρώπου. Αυτός είναι και ο λόγος που ονομάζεται «Θύρα της Ταπεινότητος». Όπως συμβαίνει και με τον ναό της Αναστάσεως 9,5 χιλιόμετρα βορειότερα, έτσι και εδώ έχει θεσπιστεί το ιδιότυπο ιδιοκτησιακό καθεστώς πολλαπλής υπαγωγής του ναού σε τρεις εκκλησίες, την Ελληνορθόδοξη, την Αρμενική Αποστολική και τη Ρωμαιοκαθολική, με τη Συριακή και την Κοπτική να διατηρούν έναν περιορισμένο αριθμό δικαιωμάτων. Η πολλαπλή αυτή υπαγωγή γίνεται αισθητή με το που εισέρχομαι στον ναό, καθώς αριστερά βρίσκεται το ιερό των Αρμενίων και δεξιά των Ελληνορθοδόξων.

Μεταξύ του 1568 και του 1573 θα ζήσει εδώ φυλακισμένος υπό άθλιες συνθήκες ένας Σκώτος ευγενής, ο κόμης του Μπόθγουελ, τρίτος σύζυγος της Μαρίας Στούαρτ. Θα φυλακιστεί διωγμένος από την πατρίδα του, καθώς ο γάμος του με τη Μαρία των Σκώτων, και για κάποιους Καθολικούς νόμιμη μονάρχη των Άγγλων, δίχασε τον λαό και τους ευγενείς. Όταν το κάστρο θα περιέλθει στα χέρια των Σουηδών, θα φυλακιστούν εδώ πολιτικοί κρατούμενοι, μεταξύ των οποίων ο στρατάρχης Καρλ Γούσταφ Άρμφελντ ο νεότερος. Το κάστρο του Μάλμε θα επιβιώσει της κατεδάφισης των οχυρώσεων της πόλης τον 19ο αιώνα και από το 1828 έως το 1928 θα χρησιμοποιηθεί ως φυλακή. Αργότερα θα στεγάσει Μουσείο Φυσικών Επιστημών και ένα σύγχρονο ενυδρείο με χρήση ψηφιακών μέσων.

Παρατηρώντας την εκκλησία, χρώματα και αναλογίες μου φαίνονται ταιριαστά με το περιβάλλον. Κάτι που δεν είναι εύκολο να το πετύχει κάποιος όταν μεταφέρει μπαρόκ αρχιτεκτονική σε ένα «ινδιάνικο» τοπίο. Την προσοχή μου τραβούν τρεις κύκλοι στην πρόσοψη. Στο κέντρο έχει τοποθετηθεί η καρδιά του Ιησού και στα δεξιά και τα αριστερά καρφιά, μια σκάλα, ξύλο, μαστίγιο και δόρυ, τα οποία παραπέμπουν στη Σταύρωση. Οι τρεις κύκλοι διαχωρίζονται από ρωμαϊκούς κίονες που μοιάζουν, χωρίς να είναι πραγματικά, «σολομωνικοί στύλοι» έτσι όπως έχουν σκαλιστεί έλικες.

Θρύλοι και παραδόσεις θέλουν να φιλοξενείται εδώ ο «άρραφος χιτών» που φορούσε ο Χριστός κατά την σταύρωση. Σύμφωνα με γεωργιανά κείμενα, ένας Εβραίος της Γεωργίας, ο Ηλίας, αγόρασε τον χιτώνα από Ρωμαίο στρατιώτη στον Γολγοθά και τον έφερε στην πατρίδα του. Λέγεται ότι φυλάσσεται στο κιβούρι του 17ου αιώνα που βρίσκεται εδώ στον καθεδρικό, μαζί με την ενταφιασθείσα Αγία Σιδωνία, την αδελφή του Ηλία, η οποία πέθανε από συγκίνηση μόλις άγγιξε τον χιτώνα. Η αρχιτεκτονική του τετράκογχου Τζβάρι απετέλεσε πρότυπο ανέγερσης πλήθους εκκλησιών σε Γεωργία και Αρμενία. Η μονή είναι εντυπωσιακή από πάσης απόψεως, καθώς διατηρείται αναλλοίωτη επί 15 αιώνες, προσφέροντας από τα 656 μέτρα ύψος εκπληκτική πανοραμική θέα της συμβολής των ποταμών Μτκβάρι και Αράγκβι, με τα υλικά, τα χρώματα και το ύφος της να δένουν αρμονικά με το περιβάλλον Εντυπωσιακές είναι και οι αποκατασταθείες επιτοίχιες αγιογραφίες που απεικονίζουν αστρολογικούς συμβολισμούς και το Θηρίο της Αποκάλυψης.