Jean-Antoine Watteau, «Gilles» («Pierrot»).

Το 1719 ο Γάλλος ζωγράφος Jean-Antoine Watteau δημιούργησε τον «Gilles», μια ελαιογραφία σε ρυθμό ροκοκό διαστάσεων 185×150 εκ. η οποία στην συνέχεια θα γινόταν γνωστή ως «Πιερότος» («Pierrot»). Το ποια ακριβώς είναι η περσόνα του Πιερότου, αν είναι δηλαδή ηθοποιός, μασκαράς ή παλιάτσος, παραμένει ασαφές. Θα μπορούσε κάλλιστα να παριστάνει από τον ήρωα ενός θεατρικού σκετς σε κάποιο café μέχρι το σήμα κάποιου εκθεσιακού χώρου. Σε γενικές γραμμές πάντως, ο χαρακτήρας του Πιερότου στην Commedia dell’Arte ήταν συνώνυμο του τρελού. Ο Πιερότος του Watteau που είχε μια σύντομη καριέρα (γεννήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 1684 και πέθανε στις 18 Ιουλίου 1721) εμφανίζεται θλιμμένος, πιθανότατα λόγω κάποιας ερωτικής απογοήτευσης. Παραδοσιακά, το ερωτικό αντικείμενο του πόθου του, η Κολομπίνα, τον εγκαταλείπει για τον Αρλεκίνο. Παρά την μοίρα του όμως, ο Αρλεκίνος παραμένει απλοϊκός, αλαφροΐσκιωτος και αλλοπαρμένος. Αδιευκρίνιστο παραμένει ποιό πρόσωπο ενέπνευσε τον ζωγράφο για αυτό του το δημιούργημα. Οι κριτικοί διχάζονται για το αν ο Watteau στην ουσία δημιούργησε ενός είδους «αυτοπροσωπογραφία» εμπνεόμενος από δικά του βιώματα και συναισθήματα ή απεικόνισε κάποιον φίλο του, κάποιον γνωστό του, κάποιον ηθοποιό ή ακόμη κάποιον φανταστικό χαρακτήρα. Σε κάθε περίπτωση πάντως, ο Αρλεκίνος στην σύνθεση του Watteau αναδύει μια θεατρικότητα. Άλλωστε, ο Watteau πέρασε καιρό συνεργαζόμενος με τον σχεδιαστή Claude Gillot, ο οποίος τον έμπασε στον κόσμο του θεάτρου και ειδικά της ιταλικής Commedia dell’Arte. Ήρωες της τελευταίας είναι και οι εικονιζόμενοι στον πίνακα κάτω από τον Πιερότο, ο γιατρός πάνω στον γάιδαρο αριστερά, οι εραστές Λέανδρος και Ισαβέλλα και ο καπετάνιος δεξιά. Όσον αφορά στο ύφος, ο ζωγράφος εμπνεύσθηκε από τον σχεδιαστή εσωτερικών χώρων Claude Audran III με τον οποίον συνεργάσθηκε μετά τον Gillot και σε αυτόν οφείλεται και το αέρινο στυλ του πίνακα. Ο Watteau μετέφερε αυτό το στυλ από την διακόσμηση εσωτερικών χώρων στον μουσαμά. Ο καλλιτέχνης έδωσε ιδιαίτερη σημασία στην σύνθεση, το χρώμα, τον φωτισμό και την προοπτική. Εφιστά την προσοχή του θεατή καθώς ανεβάζει το έκθεμα σε ένα υπερυψωμένο προσκήνιο στο κέντρο του πίνακα, αλλά ταυτόχρονα το εμφανίζει και να περνά απαρατήρητο από τους υπόλοιπους ήρωες. Παρά το κραυγαλέο ντύσιμο και στήσιμο, στο πρόσωπο και στην στάση του Πιερότου απεικονίζεται και μια εσωτερική ηρεμία εκτός από την μοναξιά. Βρίσκεται ολομόναχος στην σκηνή και εύλογα ο θεατής αναρωτιέται αν θα πρέπει να νιώσει συμπόνια ή απάθεια για τον μοναχικό αυτόν ήρωα. Εκτός όμως από μοναξιά και εσωτερική ηρεμία, ο Πιερότος, όπως φαίνεται με την στάση των χεριών, φανερώνει και μια αμηχανία. Πιθανότατα να αναρωτιέται γιατί τον εγκατέλειψε η αγαπημένη του την οποία δεν έχει ξεχάσει. Ενδιαφέρουσα είναι και η χρήση του φωτισμού και των σκιών στην σύνθεση. Το αριστερό μέρος του προσώπου του Πιερότου είναι πιο σκοτεινό από το δεξί ενώ είναι εμφανής η πρόθεση του ζωγράφου να αναδείξει με τον φωτισμό την κοιλιά του ήρωα, το λιγότερο κολακευτικό σημείο του σώματός του. Αξιοσημείωτο είναι ακόμη ότι το λυπημένο πρόσωπο του Πιερότου έρχεται σε αντίθεση με τα «χαρούμενα» έργα του Watteau όπου εικονίζονται ευτυχισμένοι άνθρωποι να απολαμβάνουν τον έρωτα και το φλερτ. Ο Πιερότος δεν ανήκει σε καμία εορταστική παρέα και στον πίνακα είναι χτυπητή η αντίθεση του αστείου ντυσίματός του με τις ενδυμασίες των υπολοίπων εικονιζομένων. Είναι τόσο παράταιρος ώστε οι υπόλοιποι φαίνονται να αδιαφορούν για την παρουσία του. Κάνουν σαν να μην υπάρχει. Αυτή η απομόνωση και η αδιαφορία κατοπτρίζεται και στην έκφραση του προσώπου και στην στάση του σώματος του ήρωα. Όσον αφορά στην προοπτική, ο Πιερότος πλαισιώνεται από τους χαρακτήρες που φαίνονται κάτω από αυτόν και από δένδρα που τον περιστοιχίζουν. Η απουσία ζωής και κίνησης πάνω αριστερά δίνει μεγαλύτερη έμφαση στο πρόσωπό του και στην ήρεμα αμήχανη φυσιογνωμία του. Τα χρώματα είναι κατά βάση ουδέτερα εκτός των έντονα φωτεινών χρωμάτων στα κορδόνια των υποδημάτων του Πιερότου και στο φανταχτερό κοστούμι από κάτω του.