«…I am persuaded that is simply and solely due to the distribution of the people into castes that India did not lapse into a state of barbarism… after much careful thought I can discover no other reason except caste which accounts for the Hindus not having fallen into the same state of barbarism as their neighbours and almost all nations inhabiting the torrid zone…»

(Abbe J. A. Dubois, “Hindu Manners, Customs and Ceremonies”).

Αυτά συνέγραφε μεταξύ 1792 και 1823 ένας χριστιανός ιεραπόστολος, ο Abbe Dubois, ο οποίος στα 31 χρόνια -και στη συγκεκριμένη εποχή- που έζησε στην Ινδία, είδε με τα μάτια του από το αποτρόπαιο έθιμο «suttee» (το κάψιμο μιας χήρας ζωντανής στην νεκρική πυρά του πεθαμένου συζύγου της) μέχρι και τα ολέθρια αποτελέσματα της έλλειψης χρήματος και συναλλαγών λόγω του κλεισίματος της ντόπιας κλωστοϋφαντουργίας από τους Άγγλους αποικιοκράτες.

Και όμως, αν και χριστιανός, αν και ιεραπόστολος, αν και αυτόπτης μάρτυρας αυτών των τραγικών όψεων της ινδικής κοινωνικής ζωής όπου η δυστυχία των κατώτερων τάξεων συναντάτο στον υπερθετικό βαθμό, έφθανε στο σημείο να δικαιολογεί το σύστημα των «καστών», της διαστρωμάτωσης ενός λαού σε ανώτερες και κατώτερες τάξεις με κριτήριο το «αίμα» (την καταγωγή) ως θετικό παράγοντα διατήρησης της συνοχής του ινδικού έθνους και της ινδικής εθνικής ταυτότητας και να χαρακτηρίζει τον θεσμό των καστών ως σωτήριο για την Ινδία διότι έτσι απέφυγε τον εκβαρβαρισμό.

Τι σημαίνει κάστες; Κατ΄ αρχήν η λέξη είναι πορτογαλική. Σημαίνει τον διαχωρισμό της ινδικής κοινωνίας σε τάξεις, τις εξής τέσσερις (σε σειρά αξιολόγησης από την ανώτερη στην κατώτερη):

1. Τους Brahmins ή Brahmana (κυρίως ιερείς).

2. Τους Kshatriyas ή Rajahs (στρατιωτικούς).

3. Τους Vaisyas ή ιδιοκτήτες γης και εμπόρους.

4. Τους Sudras ή καλλιεργητές ή υπηρέτες.

Ακριβώς κάτω από αυτούς και εκτός συστήματος καστών είναι οι παρίες ή dalit οι οποίοι θεωρούνται από τα ταξικό σύστημα των καστών ως «ρύποι».

Οι κάστες αυτές διαιρούνται σε πλήθος υποκαστών. Έτσι, ανάλογα τη γεωγραφική περιοχή, υπάρχουν οι κάστες των Udaiyan (αγγειοπλάστες) των Nattaman (καλλιεργητές) των Valeyen (αλιείς) των Upiliyen (χειροτέχνες σε αλυκές) Agambady (υπηρέτες σε ανάκτορα και ναούς) Kullars (κλέφτες), κ.λπ.

Η σανσκριτική λέξη για τις κάστες είναι «Varna» και σημαίνει χρώμα, δίνοντας έτσι και μια αμιγώς ρατσιστική χροιά στον ταξικό αυτό διαχωρισμό. Και δεν είναι τυχαίο, ότι ο Ινδός πρωθυπουργός ενώπιον του Διεθνούς Συνεδρίου των Dalits παραδέχθηκε πως «το μόνο αντίστοιχο το καθεστώτος των Ανέγγιχτων υπήρξε το καθεστώς του Απαρχάιντ στη Νότια Αφρική». Καθένας που γεννιέται σε μια κάστα, πεθαίνει σε αυτήν και απαγορεύεται η διαπίδυση. Μόνη «έξοδος» από την κάστα είναι ο υποβιβασμός σε κάποια κατώτερη και αυτό ισοδυναμεί με την απόλυτη απομόνωση του ατόμου αυτού. Ένας Sudra μπορεί να υποβιβαστεί σε παρία εάν συνάψει ερωτική σχέση με μια γυναίκα παρία και ένας βραχμάνος χάνει τα προνόμια της κάστας του εάν φάει αγελαδινό κρέας.

Και αν το βιβλίο του Abbe Dubois το οποίο εκδόθηκε στην τελική του μορφή 83 χρόνια μετά την αναχώρησή του από την Ινδία απηχεί αντιλήψεις εκείνης της εποχής, προκαλεί τουλάχιστον αποτροπιασμό η διαιώνισή τους σήμερα, 216 χρόνια μετά την άφιξη του Γάλλου ιεραπόστολου στη χώρα αυτή. Πράγματι, αισθάνομαι αμήχανα κάθε φορά που αντιμετωπίζω πρακτικά αυτό το ζήτημα, όπως όταν πρόσφατα, ένας γνωστός μου, βραχμάνος, με απότομο τρόπο έδιωξε μερικά παιδιά που με πλησίαζαν, λέγοντάς μου πως δεν επιτρεπόταν να μας αγγίξουν γιατί ανήκαν σε κατώτερη κάστα. Ο συγκεκριμένος βραχμάνος μάλιστα, είχε σπουδάσει σε ένα πολύ καλό αμερικανικό πανεπιστήμιο, δηλαδή είχε έλθει σε επαφή με τις ιδέες της ανεκτικής Δύσης και παρά ταύτα, επέμενε να τηρεί την παράδοση των αυστηρών διακρίσεων.

Ποιοι είναι όμως αυτοί που δεν επιτρεπόταν να μας αγγίξουν;

Αυτοί είναι οι λεγόμενοι «παρίες», γνωστοί ως «Ντάλιτ» (δηλαδή κομματιασμένοι») ως «ανέγγιχτοι» ή και ως «χαρίτζαν» («παιδιά του Θεού») όπως τους ονόμαζε ο Gandhi. Αυτοί ανέρχονται σε 165 εκατομμύρια ή 16% του πληθυσμού της Ινδίας, ενώ συνολικά ζουν 250 εκατομμύρια Dalit στον κόσμο (Νεπάλ, Νιγηρία, κ.λπ.) αποτελώντας το 4% του παγκόσμιου πληθυσμού.

Την περασμένη Κυριακή παρακολούθησα μια εκδήλωση που διοργάνωσε το Κέντρο Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου – Ίδρυμα Θεμιστοκλή και Δημήτρη Τσάτσου σε συνεργασία με το “Indian Educational Mission Society”, με τίτλο: «Ανθρώπινα Δικαιώματα στην Ινδία. Το ζήτημα των καστών και ιδίως των “Ανέγγιχτων”».

Τι ειπώθηκε στην εκδήλωση;

Ο Πρόεδρος της Ομοσπονδίας των Αμπεντκαριτικών (από το όνομα του καθηγητή Ambedkar ο οποίος αν και γεννήθηκε «ανέγγιχτος» φοίτησε και αναγορεύτηκε επίτιμος διδάκτωρ στα πανεπιστήμια της Ινδίας, της Νέας Υόρκης [Columbia] του Λονδίνου [LSE] και της Βόννης συνεισφέροντας το 1948 στη σύνταξη του πρώτου συντάγματος της Ινδίας) και Βουδιστικών οργανώσεων Chahan Chahal μίλησε για τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των dalit. Για το διεφθαρμένο δικαστικό σύστημα που τους κατατρέχει, για την αστυνομική βία που υφίστανται (περισσότερα από 24.000 κρούσματα το χρόνο) για τις διακρίσεις σε βάρος τους ακόμη και στις ινδικές κοινότητες εκτός Ινδίας, ακόμη δε και στην Ελλάδα όπου το 60% των Ινδών προέρχονται από την τάξη αυτή.

Κατήγγειλε συγκεκριμένους τηλεοπτικούς σταθμούς οι οποίοι αποκαλούν από μισαλλοδοξία τους Ντάλιτ… «Moral, mental and physical pollution»!

Κατήγγειλε ότι σήμερα στην Ινδία το να σκοτώσεις έναν Ντάλιτ συνεπάγεται ποινή ανάλογη με τον να σκοτώσεις έναν…βάτραχο!

Κατήγγειλε τη νοοτροπία του Ινδού που εξηγούσε στον ξένο επισκέπτη ότι τα παιδιά που έπαιζαν ξυπόλυτα στα απόνερα ήταν «condemmned by God to play with dirty water».

Κατήγγειλε την απαγόρευση των Ντάλιτ να έχουν κατοικίδια ή να φορούν κοσμήματα.

Με πολύ μελανότερα χρώματα παρουσίασε στον χαιρετισμό του την κατάσταση των Ντάλιτ ο πρώην υπουργός Δικαιοσύνης του ΠΑΣΟΚ Ευάγγελος Βενιζέλος, καθώς επικαλέστηκε τα στοιχεία που λένε ότι:

Τουλάχιστον 1 εκατομμύριο Dalits κυρίως γυναίκες εργάζονται με γυμνά χέρια ως οδοκαθαριστές, καθαριστές αποχωρητηρίων, βοθροκαθαριστές (προσωπικά έχω δει τέτοιο φαινόμενο, όπως ενδεικτικά ένα σχεδόν γυμνό Dalit να καθαρίζει βουλωμένο φρεάτιο εξαιτίας του οποίου είχε γεμίσει με νερά, καφεστιατόριο στην Καλκούτα).

Οι Dalits απαγορεύεται να εισέλθουν στους ναούς (όπως θα έχουν παρατηρήσει όσοι έχουν επισκεφθεί την Ινδία, σε πολλές πόλεις οι ναοί έχουν αγάλματα των θεών στο εξωτερικό του χώρου. Αυτό γίνεται για να μπορούν να βλέπουν τις μορφές των θεών και οι «Ανέγγιχτοι» αφού τους απαγορεύεται να εισέλθουν σε ιερούς χώρους, για να μην τους… μολύνουν!).

Απαγορεύεται να πιουν νερό από την ίδια πηγή ή το ίδιο πηγάδι με τις ανώτερες κάστες (είχα διαβάσει κάποτε μια ιστορία για ένα Βραχμάνο που είχε καταγγείλει 9 μέλη της κάστας του ότι είχαν πιει νερό από σκεύη κατώτερης τάξης ζητώντας την τιμωρία τους γι αυτό το ανοσιούργημά τους).

Δεν έχουν ιδιοκτησιακά δικαιώματα.

Συχνά καταφεύγουν στον απηρχαιωμένο θεσμό του «δανείζεσθαι επί σώμασι».

Τα 2/3 από αυτούς είναι αναλφάβητοι.

Δεν είχαν ισότιμη ιατρική μέριμνα ως θύματα του τσουνάμι.

Οι γυναίκες dalit συχνά είναι θύματα σεξουαλικής βίας,trafficking και επιβεβλημένης πορνείας από άνδρες ανώτερων καστών.

Κορίτσια 6 και 8 ετών εξαναγκάζονται να γίνουν ιέρειες ναών, σστη συνέχεια βιάζονται, εξωθούνται στην πορνεία και στο τέλος πεθαίνουν από AIDS.

Οι περισσότεροι Dalits στερούνται πολιτικών δικαιωμάτων.

Στα «ακραία» που όπως έχω μάθει μπορούν να συμβούν, περιλαμβάνονται ακόμη ο φόνος ενός dalit που είχε το «θράσος» να μπει σε σπίτι βραχμάνου, ο υποχρεωτικός εξαγνισμός (με τελετουργικά μπάνια κ.λπ.) μέλους ανώτερης τάξης που εισέρχεται σε σπίτι παρία ή ακόμη και που εγγίζεται από αυτόν.

‘Όπως αναφέρεται από το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο (http://www.europarl.europa.eu/news/public/story_page/015-3542-057-02-09-902-20070222STO03533-2007-26-02-2007/default_el.htm):

Δεν τους επιτρέπεται να φορούν παπούτσια ή να περιμένουν σε στάση λεωφορείου.

Δεν μπορούν να λάβουν αλληλογραφία στο σπίτι τους.

Δέχονται επιθέσεις και προσβολές.

Τα παιδιά τους κάθονται χώρια από τους συμμαθητές τους στο σχολείο.

Κάθε ώρα ένας στους δύο ντάλιτ δέχεται επίθεση.

Κάθε μέρα τρεις γυναίκες πέφτουν θύματα βιασμού.

Κάθε ώρα 13 ντάλιτ δολοφονούνται.

Οι ντάλιτ έχουν περιορισμένη πρόσβαση σε εδάφη, στην εργασία, την εκπαίδευση και την ιατρική περίθαλψη.

Αν και νομικώς το 1950 καταργήθηκε το σύστημα των καστών στην Ινδία και υπάρχουν μερικά ινδουιστικά σχολεία στα οποία δεν παρουσιάζονται διακρίσεις, η μεγαλύτερη δημοκρατία στον κόσμο δεν έχει καταφέρει μέχρι σήμερα, 3000 χρόνια μετά, να διασφαλίσει τα θεμελιώδη δικαιώματα των ντάλιτ και να προστατεύσει τον πληθυσμό της.