Το σύμβολο του Movimiento Peronista Montonero – MPM (Montoneros)

Πολλοί είναι οι αριστεροί ηγέτες και εν γένει πολιτικοί που υπό διάφορες συνθήκες έκαναν -ή αναγκάστηκαν να κάνουν-  θεαματική δεξιά στροφή. Όμως, κανείς πολιτικός από τους «σοσιαλιστές», «σοσιαλδημοκράτες», «αριστερότροπους λαϊκιστές», «κεντροαριστερούς» κ.λπ. ούτε καν ο Γιόσκα Φίσερ ή ο Χαβιέ Σολάνα, δεν έχουν επιδείξει τέτοια στροφή προς τα δεξιά -και μάλιστα προς την άκρα (τη φασιστική, στη χειρότερη εκδοχή της) δεξιά- όσο ο Juan Peron το 1973.
Η στροφή αυτή, «ιστορικά» έχει συνδεθεί και με την μοίρα του ένοπλου κινήματος των Montoneros. Πρόκειται για ένα κίνημα «ξεχασμένο» με περιορισμένη έως ανύπαρκτη βιβλιογραφία στα ελληνικά, αλλά και χωρίς αυτή να είναι αισθητά πλουσιότερη στα αγγλικά ή στα γαλλικά, παρά μόνο –και όχι σε μεγάλο βαθμό- στα ισπανικά.
Όταν τo 1990 ο τότε Αργεντινός πρόεδρος Carlos Menem χορηγούσε αμνήστευση στον Mario Alberto Firmenich, ακριβώς 20 χρόνια μετά την εμφάνιση των Montoneros των οποίων ηγείτο ο τελευταίος, έκλεινε και τυπικώς το κεφάλαιο «Περονισμός» που είχε ανοίξει μισόν αιώνα νωρίτερα και του οποίου ένοπλο αριστερό παρακλάδι ήταν στη δεκαετία του 1970 το Movimiento Peronista Montonero.
Πώς γεννήθηκε όμως αυτό το κίνημα;
Το 1970, οι φιλοαμερικανοί αξιωματικοί συμπλήρωναν ήδη 15 χρόνια στην εξουσία που είχαν καταλάβει με το πραξικόπημα του 1955. Η διαφθορά, η οικονομική χρεοκοπία και η καταπίεση συνόψιζαν τον χαρακτήρα του καθεστώτος. Μοναδική ελπίδα για το μεγαλύτερο τμήμα του πληθυσμού που προσδοκούσε σε καλύτερες ημέρες ήταν οι φήμες που καλλιεργούνταν κάθε τόσο για επιστροφή του Juan Domingo Peron από την Ισπανία όπου ζούσε. Ταυτόχρονα, τόσο στην Αργεντινή όσο και γενικότερα στη Νότια Αμερική, στο απόηχο του Γαλλικού Μάη και του αντιπολεμικού κινήματος στις ΗΠΑ  εξαπλώνονταν οι αριστερές ιδέες, γεγονός στο οποίο είχαν συμβάλει πολλές εξελίξεις, όπως κυρίως και η δράση του Che Guevara. Υπό τις συνθήκες αυτές σχηματίσθηκε -στην αρχή από διανοούμενους της μεσαίας τάξης αλλά και υψηλών κοινωνικών στρωμάτων- η σημαντικότερη ένοπλη ομάδα της Αριστεράς στην Αργεντινή, το Movimiento Peronista Montonero (Περονικό Κίνημα Μοντονέρο) ή Montoneros, καθοδηγούμενοι από τον Mario Alberto Firmenich. Ιδεολογική πλατφόρμα της οργάνωσης απετέλεσαν μεταξύ των άλλων και οι «αριστερές» πτυχές της πολιτικής Περόν κατά τη δεκαετία που προηγήθηκε του πραξικοπήματος και επιδίωξή της ήταν η επιστροφή του λαοφιλούς ηγέτη εκατομμυρίων Αργεντινών για να ηγηθεί μιας σοσιαλιστικής κυβέρνησης.
Σύνθημα της οργάνωσης ήταν η λέξη «venceremos» («θα νικήσουμε»). Κύριος στόχος των Montoneros ήταν η φιλοαμερικανική χούντα. Το εντυπωσιακότερο χτύπημα που κατάφεραν στο καθεστώς υπήρξε η απαγωγή και εκτέλεση του πρώην προέδρου Pedro Eugenio Aramburu Cilveti ο οποίος κυβέρνησε από το 1955 έως το 1958. Ο Aramburu κάθε άλλο παρά τυχαίος στόχος υπήρξε. Ο γεννημένος στις 21 Μάη 1903 στο Rio Cuarto της Cordoba στρατιωτικός καριέρας διηύθυνε ως ταξίαρχος από το 1951 τη Σχολή Πολέμου και από το 1955 ήτοι 3 χρόνια προτού προβιβασθεί σε υποστράτηγο, διετέλεσε αρχηγός του στρατού. Τη χρονιά εκείνη ο Aramburu συμμετείχε στο στρατιωτικό πραξικόπημα του Σεπτεμβρίου και στις 13 Νοεμβρίου ανέλαβε την προεδρία με αντιπρόεδρο τον ναύαρχο Isaac Rojas. Από τις προτεραιότητες της προεδρίας Aramburu ήταν η απαγόρευση για είσόδο στη χώρα του Peron. Ο Aramburu αποστρατεύθηκε με τη λήξη της προεδρικής του θητείας την 1η Μάη 1958 και έβαλε υποψηφιότητα στην παρωδία εκλογών που οργάνωσε η χούντα το 1963 με τον συνδυασμό UDELPΑ (Union del Pueblo Argentino) με κεντρικό σύνθημα «Vote UDELPA y no vuelve» δηλαδή «Ψηφίστε UDELPA για να μη γυρίσει (ο Περόν)». Νικητής σε αυτές στις εκλογές ήταν ο Arturo Umberto Illia ο οποίος και αυτός με τη σειρά του καθαιρέθηκε το 1966 από άλλο στρατιωτικό πραξικόπημα του στρατηγού Juan Carlos Organia. Ωστόσο, ο Aramburu παρέμενε σταθερά στην επικαιρότητα και το 1970 ετίθετο θέμα καθόδου του στην νέα παρωδία προεδρικών εκλογών του ίδιου χρόνου. Το μεσημέρι της 29ης Μαΐου απήχθη στους δρόμους της πρωτεύουσας και για ένα μήνα η υπόθεση απασχόλησε την κοινή γνώμη ωσότου το πτώμα του βρεθεί στο Timote του Carlos Tejedor στην επαρχία του Buenos Aires και διαπιστωθεί ότι είχε εκτελεσθεί την 1η Ιουνίου. Ας σημειωθεί εν προκειμένω, ότι από την πτώση του Περόν μέχρι την επάνοδό του κυβέρνησαν οι:

Eduardo Lonardi (20.09.1955 – 13.11.1955)

Pedro Aramburu (13.11.1955 – 01.05.1958 )

Arturo Frondizi (01.05.1955 – 29.03.1962)

Jose Maria Guido (29.03.1962 – 12.10.1963)

Arturo Illia (12.10.1963 – 28.06.1966)

Juan Carlos Organia (28.06.1966 – 08.06.1970)

Roberto Levingston (08.06.1970 – 23.03.1971)

Alejandro lanuss (23.03.1971 – 25.05.1973)

Hectro Campora (25.05.1973 – 13.07.1973)

Raul Alberto Lastiri (13.07.1973 – 12.10.1973)

Οι Montoneros κατάφεραν αρκετά πλήγματα κατά της αμερικανοκίνητης χούντας, ενώ άντλησαν κεφάλαια χρήσιμα στον αγώνα τους με λύτρα ύστερα από απαγωγές ανθρώπων του καθεστώτος, μεταξύ των οποίων και στέλεχος της EXXON για την απελευθέρωση του οποίου απέσπασαν το 1974 λύτρα ύψους 14,2 εκατομμυρίων δολαρίων.
Στις 11 Μαρτίου 1973 διενεργήθηκαν οι πρώτες εκλογές 10 χρόνια μετά την παρωδία εκλογών του 1963 και νικητής αναδείχθηκε ένας αφοσιωμένος αριστερός περονιστής και συμπαθών προς τους Montoneros, ο Hector Campora, ο οποίος όμως τον Ιούλιο παραιτήθηκε για να ανοίξει ο δρόμος να ανέβει στην εξουσία ο Περόν με νέες εκλογές που πραγματοποιήθηκαν τον Οκτώβριο του ίδιου έτους.
Η εξέλιξη αυτή όμως δεν σημαίνει πως δικαιώθηκε ο αγώνας των Montoneros. Μετά τη επιστροφή του Peron, ύστερα από 18 χρόνια εξορίας, η δεξιά και η αριστερή πτέρυγα των περονιστών ήλθαν σε ανοικτή σύγκρουση και την 20η Ιουνίου, ημέρα της θριαμβικής επιστροφής του άλλοτε δημοφιλούς ηγέτη εκατομμυρίων «descamisados» έγινε πραγματική σφαγή ανάμεσα στις δύο πτέρυγες (την οποία την ξεκίνησε η δεξιά πτέρυγα σε συνεργασία με ακροδεξιούς παραστρατιωτικούς) με αποτέλεσμα δεκάδες νεκρούς και εκατοντάδες τραυματίες αριστερούς. Πολλοί ποδοπατήθηκαν από τον πανικό που προκλήθηκε. Άλλοι πυροβολήθηκαν. Άλλοι λυντσαρίστηκαν από στρατιωτικούς οι οποίοι συνέδραμαν τους ακροδεξιούς παραστρατιωτικούς. Τα γεγονότα αυτά έμειναν γνωστά ως η «σφαγή του Ezeiza» (από την ονομασία του διεθνούς αεροδρομίου του Buenos Aires). Την ημέρα εκείνη, είχαν μαζευτεί να υποδεχτούν τον εξόριστο πρόεδρο -σύμφωνα με τους υπολογισμούς της αστυνομίας- 3,5 εκατομμύρια πολίτες, κυρίως νέοι. Το γεγονός ότι τον Peron συνόδευε ο Campora, από τους κυριότερους εκφραστές της αριστερής πτέρυγας του περονικού κόμματος, καθόλου δεν προδίκαζε αυτό που επρόκειτο να συμβεί: Μέσα στο πλήθος, είχαν παρεισφρήσει άνδρες της ΑΑΑ (Alianza Anticomunista Argentina) των περιβόητων ταγμάτων θανάτου της άκρας δεξιάς τα οποία αργότερα συνδέθηκαν στενά με την Isabel Peron (1974 – 1976) και τον δικτάτορα Jorge Rafael Vintela (1976 – 1983) ενώ διαδραμάτισαν πρωταγωνιστικό ρόλο στον λεγόμενο «Βρώμικο Πόλεμο»(Guerra Sucia) όπως ονομάστηκαν οι παράνομες συλλήψεις αριστερών, οι βασανισμοί, και οι εξαφανίσεις 30.000 πολιτών με δημοκρατικά φρονήματα.
Οι αριστεροί περονιστές νεολαίοι και οι Μοντονέρος παγιδεύτηκαν ανάμεσα στα πυρά των ακροδεξιών τους οποίους είχε οργανώσει ο Jose Lopez Rega, εκ των ιδρυτών της ΑΑΑ.
Εκείνη την ημέρα, οι Peronistas διασπάστηκαν στους αριστερούς (Montoneros, Fuerzas Armadas Revolucionarias, Fuerzas Armadas Peronistas και Περονική Νεολαία) και στους ακροδεξιούς όπως ήταν η Σιδηρά Φρουρά (Guardia de Hierro) και το Movimiento Nacionalista Tacuar, μια καθολική εθνικιστική και αντισημιτική ένωση που ιδρύθηκε το 1957 και είχε ως ίνδαλμα τον Primo de Rivera και την φασιστική φάλαγγα, ενώ οι ακροδεξιοί είχαν «καπελώσει» και κάποια συνδικάτα, όπως λ. χ. των μεταλλουργών. Μεταξύ των οργανωτών της σφαγής ήταν και ο ιταλός Stefano Delle Chiaie, ο οποίος «εργάστηκε» για διάφορες βρώμικες ακροδεξιές επιχειρήσεις, όπως η Gladio, η DINA της Χιλής ή οι Γκρίζοι Λύκοι στην Τουρκία. Έτσι, μπήκε τέλος στην αριστερή πολιτική του Campora επί της προεδρίας του οποίου οι εργάτες είδαν να ικανοποιούνται πολλές διεκδικήσεις τους.
Από την ληξιαρχική πράξη γέννησης του Περονισμού το 1945 έως την 20η Ιουνίου 1973, η ιδεολογικά στροφή ήταν τεράστια: Ο Περόν, πρώην στρατιωτικός, με καριέρα που ξεκίνησε ως ακόλουθος στην Ιταλία του Μουσολίνι τον οποίο και θαύμαζε και μετά από παραμονή 20 χρόνων στην Ισπανία του μακρόβιου φασιστικού καθεστώτος του Φράνκο, πήρε ανενδοίαστα το μέρος της συντηρητικής πτέρυγας του κόμματος. Οι Montoneros αποβλήθηκαν από τις τάξεις του και το πάνω χέρι το πήραν αυτοί που είχαν «διωχθεί» στην προηγούμενη θητεία του Περόν, δηλαδή η καθολική εκκλησία (ναούς της οποίας έκαιγαν πριν 2 δεκαετίες οι οπαδοί του Περόν) όπως επίσης και οι φιλοαμερικανοί ακροδεξιοί στρατιωτικοί. Ωστόσο, μέχρι τον θάνατο του Περόν τον Ιούλιο του 1974, οι Montoneros κράτησαν σχετικά ήπιους τόνους. Προχώρησαν μόνο σε κανα δυο κινήσεις, όπως π.χ. η εκτέλεση του Jose Ignacio Rucci, γενικού γραμματέα της γενικής συνομοσπονδίας εργατών.
Με την άνοδο της Ιzabela Peron, της αντιπροέδρου και 3ης συζύγου του Περόν και την ένταση της στυγνής αστυνομοκρατίας, οι Montoneros ανέλαβαν δράση. Στις 15 Ιουλίου 1974 είχαν μια θεαματική επιτυχία, καθώς εκτέλεσαν τον πρώην υπουργό Εξωτερικών Arturo Mor Roig. Ακόμη, απήγαγαν δύο μέλη από τα επιχειρηματικά τζάκια Bunge και Borh για την απελευθέρωση των οποίων απέσπασαν αφενός 60 εκατομμύρια δολάρια σε μετρητά και αφετέρου τρόφιμα και ιματισμό αξίας 1,2 εκατομμυρίων που δόθηκαν σε φτωχές οικογένειες και με το ποσό αυτό κατάφεραν… να μπουν στο βιβλίο Guiness για τα ακριβότερα λύτρα που καταβλήθηκαν ποτέ! Ακόμη εκτέλεσαν στελέχη των πολυεθνικών General Motors, Chrysler και Ford, ενώ στις 2 Ιουλίου 1976 πέτυχαν ακόμη ένα άκρως εντυπωσιακό πλήγμα, όταν ανατίναξαν το κτίριο της ομοσπονδιακής αστυνομίας στο Μπουένος Άιρες.
Οι ενέργειες αυτές όμως έφεραν την αντίδραση της χούντας η οποία δεν ήταν απλώς σκληρή αλλά ξεπέρασε κάθε όριο απανθρωπιάς. Στη διάρκεια του λεγόμενου «Βρώμικου Πολέμου» στον οποίο πρωταγωνίστησε και ένα «επιφανές τέκνο του ελληνισμού», ο Κριστίνο Νικολαϊδης , υπολογίζεται ότι δολοφονήθηκαν 7.000 υποστηρικτές των Montoneros (επί συνόλου 30.000 «εξαφανισθέντων», πολλοί εκ των οποίων ρίφθηκαν από ελικόπτερα στις εκβολές του Rio del Plata) και ως αποτέλεσμα, αναγκάστηκαν να σταματήσουν τη δράση τους το 1977. Το 1981 ο Mario Firmenich, ο οποίος αυτοεξορίστηκε το 1977 (και ενώ προηγουμένως το 1979 είχε πεθάνει ο διάδοχός του Horacio Mendizabal) κήρυξε τη λήξη της δράσης των Montoneros, ενός από τα 3 ένοπλα περονικά/μαρξιστικά κινήματα μαζί με τα FAR και FAP τα οποία στελέχωναν μαθητές, σπουδαστές (σε ποσοστό μεταξύ 70% και 80% της σπουδάζουσας νεολαίας) κάτοικοι των παραγκουπόλεων (περισσότερες από 50 σε Santa Fe, Rosario και ολόγυρα από την πρωτεύουσα βρίσκονταν υπό την επιρροή των Μontoneros) και συνδικαλιστές (σε ποσοστά που έφταναν το 40% των τραπεζοϋπαλλήλων, το 20% στις βιομηχανίες τροφίμων και το 30% των εργατών στα ορυχεία). Την εποχή εκείνη εκατοντάδες χιλιάδες φύλλα πωλούσαν τα έντυπα που έλεγχαν τα επαναστατικά μαρξιστικά κινήματα.
Αναμφίβολα μια από τις πιο δυσάρεστες αποφάσεις που εκλήθησαν να εκτελέσουν οι Montoneros ήταν την Πρωτομαγιά του 1974. Σε ένα σύνολο 100.000 ακροατών που παραβρέθηκαν στην ομιλία του Peron στην Plaza de Mayo, οι 60.000 Montoneros αποχώρησαν αφήνοντας την πλατεία να φαίνεται άδεια, όταν ο Peron στη μέση της ομιλίας του, τους αποκάλεσε ξένο σώμα και πράκτορες ξένων δυνάμεων και καλώντας τους οπαδούς του να τους «τιμωρήσουν».

Υ.Γ. Σήμερα, 34 χρόνια μετά, μία ακόμη σύζυγος διαδέχθηκε τον σύζυγο στην «Casa Rosada» (Προεδρικό Μέγαρο) στο BsAs. Ευτυχώς, ο Νέστορ Κίρσνερ, ο οποίος αποχώρησε πριν λίγους μήνες δεν είχε την τραγική για την υστεροφημία του ιδεολογική μετάπτωση του γέρου Περόν…