Uncategorized

Πότε και γιατί φόρεσε φουστανέλλα ο Όθων

Επίσημο πορτραίτο του Όθωνα με φουστανέλα την περίοδο της Αντιβασιλείας

Επίσημο πορτραίτο του Όθωνος με φουστανέλλα την περίοδο της Αντιβασιλείας.

Η Δυτικοποίηση της Ανατολής, από το Πέτερσμπουργκ ως το Τόκυο, περιελάμβανε σχεδόν Επίσημο πορτραίτο του Όθωνα με φουστανέλα την περίοδο της Αντιβασιλείαςκατά κανόνα την υποχρεωτική επιβολή της δυτικής ενδυμασίας στους υπηκόους. Αυτό συνέβη στην Ρωσία, στην Τουρκία, στην Ιαπωνία και αλλού.Στην Ρωσία για παράδειγμα, βασικό στοιχείο της μεταρρύθμισης και του εξευρωπαϊσμού που επέβαλε ο Μέγας Πέτρος (τσάρος από το 1682 ως το 1721 και αυτοκράτορας από το 1721 ως το 1725) στους Ρώσους ήταν η απαγόρευση της Ρωσικής εθνικής ενδυμασίας και η επιβολή της Ευρωπαϊκής. Εκτός όμως από τις εθνικές στολές απαγόρευσε και τις μακριές γενειάδες τις οποίες έφεραν οι ευγενείς και λειτουργούσαν ως σύμβολο κύρους και επιρροής. Μάλιστα, εισήγαγε και έναν πρωτότυπο φόρο, τον φόρο γενειάδας σε όσους βογιάρους ήθελαν να την διατηρήσουν.

Η επιβολή της Δυτικής ενδυμασίας ήταν μία από τις κυρίαρχες μεταρρυθμίσεις της περιόδου της Tanzimât (της περιβόητης «Αναδιοργάνωσης») στην Οθωμανική αυτοκρατορία η οποία ξεκίνησε το 1839, τελευταίο έτος του μεταρρυθμιστή σουλτάνου Μαχμούτ Β’ (1789 – 1839) και συνεχίσθηκε επί των δύο υιών του που τον διαδέχθηκαν, του Αμπντούλ Μετζίτ Α’ (1823 – 1861) 31ου σουλτάνου της αυτοκρατορίας και του Αμπντούλ Αζίζ Α’ (1830 – 1876) 32ου σουλτάνου.
Στην Ιαπωνία, η Δυτικοποίηση στο 2ο μισό του 19ου αιώνα έφερε την υποχρεωτική εισαγωγή της δυτικής ενδυμασίας, αρχικά από τον στρατό, στην συνέχεια στα δικαστήρια, στο δημόσιο τομέα εν γένει όπου επιβλήθηκε στους γραφειοκράτες ενώ με απόφασή του το υπουργείο Παιδείας επέβαλε την δυτική ενδυμασία στα δημόσια εκπαιδευτήρια και πανεπιστήμια. Έτσι, επεκτάθηκε και σε επιχειρηματίες, ιατρούς, τραπεζικούς υπαλλήλους και δασκάλους.
Στις 25 Ιανουαρίου 1833, την στιγμή κατά την οποία ο νεαρός βασιλεύς αποβιβαζόταν από την βάρκα για να πατήσει για πρώτη φορά σε ελληνικό έδαφος, γλίστρησε και γλίτωσε την βέβαιη πτώση χάρη στα γρήγορα αντανακλαστικά ενός στρατιώτη του Γαλλικού αποσπάσματος ο οποίος κράτησε την τελευταία στιγμή τον βασιλέα να μην πέσει. Για τους προληπτικούς όμως και τους μυστικοπαθείς, το γλίστρημα αυτό ήταν οιωνός για τον ανήλικο (μόλις 17 ετών και 7 μηνών) Όττο Φρίντριχ Λούντβιχ φον Βίττελσμπαχ, κάτι που επιβεβαιώθηκε όταν 29,5 χρόνια αργότερα, μαζί την Αμαλία εγκατέλειψαν την Ελλάδα στις 23 Οκτωβρίου 1862 με το αγγλικό πολεμικό Σκύλλα.
Οι Βαυαροί αντιβασιλείς οι οποίοι κυβερνούσαν ως επίτροποι του Όθωνος ωσότου αυτός ενηλικιωθεί επιχείρησαν να πράξουν ό,τι και ο Μέγας Πέτρος ένας και πλέον αιώνα ενωρίτερα και ό,τι επιχειρούσε ταυτόχρονα ο Μαχμούτ Β’ στην Κωνσταντινούπολη. Ξεκίνησαν από τους αξιωματικούς τους οποίους έντυσαν στα «ψαλλιδοκέρια» όπως ονόμασε ο απλός λαός τους συμπατριώτες τους που τους έντυναν με δυτικές στολές οι Βαυαροί. Οι τελευταίοι μέσα στην αφελή απλοϊκότητά τους πίστεψαν πως επιβάλλοντας την Δυτική ενδυμασία θα μετέβαλλαν τους Έλληνες σε Ευρωπαίους και θα απέρριπταν ως «ξένο σώμα» την ανατολίτικη νοοτροπία. Οι αυθαιρεσίες όμως των αντιβασιλέων απώθησαν παρά προσήλκυσαν τους Έλληνες στο δυτικό ντύσιμο. Όταν λοιπόν επισκέφθηκε την χώρα ο βασιλιάς της Βαυαρίας Λουδοβίκος ο Α’ (Ludwig I., König von Bayern) συμβούλευσε τον γιο του να φορέσει την ελληνική φουστανέλλα. Μάλιστα, ένας ράφτης του Ναυπλίου είχε την τιμή να τον μεταφέρει ένα πολεμικό πλοίο στον Πειραιά για να ντύσει ελληνοπρεπώς τον βασιλέα.
Η αιτία για την οποία αποφάσισε ο Όθων να φορέσει την φουστανέλλα δεν είναι απλή και έχει ποικίλες αιτίες:
Πρώτον, το αποφάσισε για να γίνει δημοφιλής στους Έλληνες υπηκόους του.
Δεύτερον, ήταν το αποτέλεσμα της παρότρυνσης ενός μεγάλου φιλέλληνα, του πατέρα του, παρότι ιστορικά η φουστανέλλα δεν είναι ελληνική εθνική ενδυμασία. Η φουστανέλα καθιερώθηκε μόλις 5 χρόνια πριν τη άφιξη του Όθωνα στην Ελλάδα, το 1828 από τον Καποδίστρια, ως ελληνική εθνική φορεσιά, ενώ από λαογραφική σκοπιά δεν πρόκειται παρά για αλβανικό λαϊκό ένδυμα. Τη φορούν και σήμερα οι παππούδες στα αλβανικά χωριά (γενικότερα τη φορούν στα βόρεια Βαλκάνια όπως π.χ. στο Μαυροβούνιο, τη φορούν οι Βλάχοι κ.λπ.). Ως εθνική στολή, ξέμεινε στην Ελλάδα απ’ την εποχή της Ελληνικής Επανάστασης. Ήταν η εθνική ενδυμασία των Αρβανιτών (Αλβανών). Με τούς πολυάριθμους αλβανικούς εποικισμούς στον ελλαδικό χώρο η φουστανέλλα καθιερώθηκε σαν ενδυμασία των ελληνόφωνων χριστιανικών πληθυσμών, ενώ τούς 17ο και 18ο αιώνα, έφτασε να αποτελεί την κυρίαρχη ενδυμασία της Ρούμελης και τού Μωριά. Άλλωστε και οι ίδιοι οι τσολιάδες με τους οποίους συνδέθηκε η ενδυμασία είναι αλβανική λέξη (από το αλβανικό «çoljatë» που σήμαινε «νεαροί» και «παλικάρια» στην γέγκικη αλβανική διάλεκτο).
Τρίτον, γεωπολιτικώς, τον Όθωνα περισσότερο ενδιέφερε η Μεγάλη Ιδέα και το Βυζάντιο παρά η απλή δυτικοποίηση της Ελλάδας, κάτι που ασπαζόταν όπως γνωρίζουμε και η Αμαλία.
Ήταν στα 1860 όταν ο αντιδυτικός Αχιλλέας Παράσχος έγραφε τους στίχους:
«Εγείρου ο διάδοχος τοσούτων ημιθέων!
Σχίσε του Φράγκου την στολήν, υιέ της φουστανέλλας!
Αρνήσου τον πολιτισμόν των πλάνων Ευρωπαίων
Και γίνου πάλιν Λιακατάς και Δράκος και Τζαβέλλας»!
Ο Όθων πέθανε εξόριστος στις 26 Ιουλίου 1867 στο Bamberg και ο ίδιος θέλησε να θαφτεί με την παραδοσιακή ενδυμασία της Ελλάδας, τη φουστανέλλα. Είναι θαμμένος μαζί με την Αμαλία στον οικογενειακό τάφο της βαυαρικής δυναστείας, στην εκκλησία Theatinerkirche, στο κέντρο του Μονάχου.
Γνωρίζουμε πάντως την ημερομηνία κατά την οποία την πρωτοφόρεσε: στις 6 Φεβρουαρίου 1836 όταν θεμελιώθηκαν τα πρώτα ανάκτορα της Ελλάδας στην πλατεία των Μουσών, την σημερινή πλατεία Συντάγματος. Κατά το έθιμο μάλιστα οι δύο βασιλείς, ο Όθων και ο πατέρας του Λουδοβίκος της Βαυαρίας, είχαν τοποθετήσει στα θεμέλια και λίγα νομίσματα του ελληνικού βασιλείου. Το βράδυ στη μεγάλη χοροεσπερίδα που δόθηκε στα προσωρινά ανάκτορα- το Μέγαρο Κοντοσταύλου επί της οδού Σταδίου- ο Όθων εμφανίστηκε για πρώτη φορά με φουστανέλα, την οποία θα συνέχιζε να φοράει έκτοτε και μετά την έξωσή του από την Ελλάδα.

Κατηγορίες:Uncategorized

Σχολιάστε

Εισάγετε τα παρακάτω στοιχεία ή επιλέξτε ένα εικονίδιο για να συνδεθείτε:

Λογότυπο WordPress.com

Σχολιάζετε χρησιμοποιώντας τον λογαριασμό WordPress.com. Αποσύνδεση /  Αλλαγή )

Φωτογραφία Facebook

Σχολιάζετε χρησιμοποιώντας τον λογαριασμό Facebook. Αποσύνδεση /  Αλλαγή )

Σύνδεση με %s