Utagawa Kunitora: «Ολλανδικά Πλοία Εισέρχονται στον Λιμένα της Νήσου Ρόδου»(«Rokosuto no minato orandabune nyushin no zu»)

Martin Heemskerck: Colossus of Rhodes (16th century)

Από το 1641, δηλαδή δύο χρόνια αφότου εξεδιώχθη και ο τελευταίος Πορτογάλος ιεραπόστολος, ως το 1854 οπότε ο Αμερικανός ναύαρχος Commodore Perry ανάγκασε δια της βίας τους Ιάπωνες να ανοίξουν την αγορά τους στο εξωτερικό εμπόριο, η Ιαπωνία πέρασε 2 αιώνες οικονομικού και πολιτιστικού απομονωτισμού. Σε εκείνο το διάστημα, μόνο 2 χώρες είχαν το δικαίωμα να εξάγουν και να εισάγουν σε αυτήν την νησιωτική χώρα της Άπω Ανατολής με τα καράβια τους εμπόρευμα, όπως π.χ. φάρμακα, μετάξι και δέρματα: η Κίνα, της οποίας τα εμπορικά σκάφη έδεναν στο λιμάνι του Ναγκασάκι και η Ολλανδία, στης οποίας τα πλοία είχε διατεθεί ένα λιμάνι στο τεχνητό νησί Ντετζίμα.
Ο απομονωτισμός αυτός, στο οικονομικό πεδίο δημιούργησε ένα ιδιότυπο  μείγμα φεουδαρχίας και καπιταλισμού. Στο πολιτιστικό πεδίο, το αποτέλεσμα ήταν επίσης ιδιότυπο και πάντως με εξαιρετικά δείγματα.
Κατά την διάρκεια αυτής της εθνικής απομόνωσης, τοπία, κτίρια και μνημεία της Δύσης, δεν ήταν και το πιο συνηθισμένο θέμα για τους Ιάπωνες χαράκτες και σκιτσογράφους (και ειδικά του δημοφιλούς εικαστικού ρεύματος Ukiyo-e). Ακόμη και στα πρώτα χρόνια του 19ου αιώνα, σχεδόν αποκλειστικά, η ιαπωνική ζωγραφική και ξυλογραφία αντλούσε θέματα από τους ηθοποιούς του Καμπούκι, από την φύση, από φυσικά φαινόμενα, από τοπία, από εταίρες, από ερωτικές σκηνές, από την καθημερινή ζωή των πόλεων, από την ψυχαγωγία στο  αστικό βίο, προσκυνητές σιντοϊστικών ναών, κ.λπ. αλλά ήταν εξαιρετικά σπάνιο να αποτυπώσουν εικόνες Δύσης.
Μία από τις ελάχιστες εξαιρέσεις της Ιαπωνικής θεματολογίας ήταν μια ξυλογραφία του 19ου αιώνα όπου εικονιζόταν ο Κολοσσός της Ρόδου.

Georg Balthasar Probst:The Colossus of Rhodes, second Wonder of the World

Ένα από πιο γνωστά έργα του Utagawa Kunitora είναι και το «Rokosuto no minato orandabune nyushin no zu» («Ολλανδικά πλοία εισέρχονται στο λιμάνι της νήσου Ρόδου») το οποίο δημιούργησε μεταξύ 1818 και 1830.
Σε αυτούς τους 2 αιώνες απομονωτισμού των Ιαπώνων, η μοναδική τους συστηματική επαφή με τον Δυτικό κόσμο ήταν τα Ολλανδικά πλοία που έφθαναν στην Ντετζίμα. Μεταξύ 1641 και 1847 έφθασαν στην χώρα συνολικά 606 Ολλανδικά πλοία. Την πρώτη περίοδο, μεταξύ 1641 και 1671 η πρόσβαση των Ολλανδών ήταν ελεύθερη με μέσο ετήσιο ελλιμενισμό 7 πλοίων. Από το 1671 ως το 1715 μόνο 5 Ολλανδικά πλοία επιτρέπονταν τον χρόνο, από το 1715 μόνο 2, από το 1790 μόνο ένα και ξανά από το 1799 δύο πλοία. Την περίοδο των Ναπολεοντείων πολέμων και ειδικά την περίοδο 1811 – 1814 οπότε η Ολλανδία κατακτήθηκε από τους Γάλλους, ήταν επικίνδυνο να πλησιάσουν την Ιαπωνία λόγω της παρουσίας του Αγγλικού στόλου και έτσι οι Ολλανδοί έμποροι  έπλεαν υπό την «ουδέτερη» Αμερικανκή ή την Δανική σημαία. Αυτά τα 4 χρόνια κατοχής, η Ντετζίμα ήταν το μόνο σημείο στον κόσμο όπου κυμάτιζε ελεύθερα η Ολλανδική σημαία.   Το εμπόριο με την Ιαπωνία αποκαταστάθηκε πλήρως με την απελευθέρωση της Ολλανδίας το 1815.
Έτσι λοιπόν, οι Ιάπωνες γνώριζαν ουσιαστικά την Ευρώπη μόνο μέσα από τα Ολλανδικά καράβια και τους πίνακες.
Από έναν τέτοιον πίνακα ή σκίτσο, από τα ουκ ολίγα που φιλοτεχνήθηκαν τους προηγούμενους αιώνες με θέμα τον Κολοσσό, φαίνεται ότι εμπνεύσθηκε ο Utagawa Kunitora τον Κολοσσό της Ρόδου να υποδέχεται σε έναν ιστορικό αναχρονισμό, Ολλανδικά πλοία.
Ο Utagawa Kunitora σχεδίασε τον Κολοσσό, όχι με ελληνικά ή εν γένει με ευρωπαϊκά χαρακτηριστικά, αλλά με ιαπωνικά. Απεικονίζεται λόγου χάριν με κόμμωση «chonmage» δηλαδή  με ξυρισμένο κεφάλι μπροστά και στο κέντρο και με λαδωμένες τις τρίχες στα πλάγια και πίσω. Το παραδοσιακό αυτό ιαπωνικό κούρεμα σχετίζεται με τους Σαμουράι (η περικεφαλαία τους μπορούσε να φορεθεί ευκολότερα σε ένα καλοξυρισμένο κεφάλι) και την περίοδο Edo (μεταξύ 1603 and 1868 οπότε κυριάρχησε το Σογκουνάτο Tokugawa) και έφτασε να θεωρείται σύμβολο ανώτερου κοινωνικού status.
Ο πίνακας αυτός, όπου κυριαρχεί το «Πρωσσικό Μπλε» το οποίο εισήγαγαν οι Ιάπωνες από τους Ολλανδούς είναι χαρακτηριστικό δείγμα του Kunitora, ο οποίος μεταξύ 1804 και 1844 δημιούργησε πολλά έργα με ευρωπαϊκές επιρροές όπως η προοπτική, το chiaroscuro ή τα τοπία.