Οι Γάλλοι συνήθιζαν να λένε στο μέσον του 20ου αιώνα τη φράση «Πλούσιος σαν Αργεντίνος» όποτε αναφέρονταν σε κάποιον που δημιούργησε μεγάλη περιουσία. Μέχρι και πριν μερικές δεκαετίες, η χώρα αυτή προσήλκυε περισσότερους μετανάστες απ΄ όσους οι ΗΠΑ καθώς παρείχε και περισσότερες ευκαιρίες πλουτισμού και χωρίς φυλετικές διακρίσεις. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε, ότι ο Ωνάσης εκεί δημιούργησε την τεράστια αυτοκρατορία του. Αυτά και μόνο είναι ενδεικτικά για τον κοσμοπολιτισμό της πρωτεύουσάς της, της Nuestra Senora de Santa Maria del Buen Aire ή απλώς Buenos Aires.
Ο κοσμοπολιτισμός αυτός, η συνύπαρξη Άγγλων με Ισπανούς, Ελλήνων με Τούρκους ή της μεγαλύτερης Ιουδαϊκής κοινότητας της Νότιας Αμερικής με τις πολυπληθείς παροικίες Σύρων και Λιβανέζων, κατέστησε πολυπολιτισμικό το Bs As πολύ νωρίτερα από άλλες μητροπόλεις και η ακμάζουσα κάποτε οικονομία της (5η στον κόσμο) δίνουν ένα ιδιαίτερο χρώμα στην πόλη η οποία δικαίως χαρακτηρίζεται «Παρίσι της Λατινικής Αμερικής».

Caminito, La Boca

Είναι από τις 2 – 3 πόλεις τις οποίες προτιμώ περισσότερο από οποιεσδήποτε άλλες στον κόσμο και μία από αυτές όπου νιώθω «σαν στο σπίτι μου» και αυτός είναι άλλωστε και ο λόγος για τον οποίο την έχω επισκεφτεί πολλές φορές (μαζί βεβαίως με την ενδιαφέρουσα ιστορία της, το αριστοκρατικό παρελθόν της, τον σύγχρονο πολιτισμό της, το tango βεβαίως, τη ρυμοτομία, τον κόσμο…).

Αυτά που μου έχουν εντυπωθεί περισσότερο, δεν είναι ούτε ένα ούτε δύο. Είναι πολλά:
Είναι η Plaza de Mayo: η «Πλατεία του Μαϊου (μήνας της ανεξαρτησίας καθώς αυτή ανακηρύχθηκε στην 25η Μαϊου 1810). Επί 4 αιώνες (δημιουργήθηκε το 1580 ως «Πλατεία του Οχυρού» που προστάτευε την πόλη από ενδεχόμενες επιθέσεις από την πλευρά του ποταμού) αποτελεί το κέντρο της πόλης. Φιλοξενεί την Catedral Metropolitana (την πολυτελή Μητρόπολη του 1827 με τις τοιχογραφίες του Rubens, το μνημείο του απαλευθερωτή της Νότιας Αμερικής San Martin, τα εξαιρετικά ξυλόγλυπτα και με πρόσοψη της οποίας το σχήμα, οι κίονες και το τριγωνικό αέτωμα παραπέμπουν σε αρχαιοελληνικό ναό) και την Casa Rosada: το ροζ χρώματος κτίριο που κτίσθηκε το 1896 ως έδρα της κυβέρνησης και έγινε γνωστό παγκοσμίως από τις χαρακτηριστικές εικόνες των ομιλιών του ζεύγους Juan και Eva Peron στο συγκεντρωμένο πλήθος ή τα γυρίσματα που έκανε εκεί η Madonna για την ταινία «Evita» (οι «κακές γλώσσες λένε πως η κυρία Madonna Louise Ciccone εδωσε στον τότε πρόεδρο Carlos Menem τα ανταλλάγματα που ο καθένας μπορεί να φανταστεί ποια θα μπορούσαν να είναι…) προκειμένου ο ερωτιάρης «Άραβας» όπως τον έλεγαν να δώσει την άδειά του για τα γυρίσματα στην προεδρικό μέγαρο, το οποίο σύμφωνα με τον θρύλο οφείλει το χρώμα του (απ΄ όπου και η ονομασία του) στην μίξη της μπογιάς με… αίμα ταύρου! .

Στο Puerto Madero

Πρόκειται για μια ιστορική πλατεία όπου έχουν πραγματοποιηθεί κατά καιρούς ογκωδέστατες συγκεντρώσεις (κάτι όχι και τόσο ασυνήθιστο για τη συγκεκριμένη χώρα) με διάφορες αφορμές: από τις κατακτήσεις του Παγκοσμίου Κυπέλλου Ποδοσφαίρου το 1978 και το 1986 απέναντι σε Ολλανδία και Δυτική Γερμανία αντίστοιχα, μέχρι τις διαδηλώσεις εναντίον του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και των εγκαθέτων πολιτικών του στην οικονομική κρίση του Δεκεμβρίου 2001 και από την ενθιουσιώδη υποστήριξη των νήσων Malvinas (των γνωστών στους πολλούς ως Falklands όπως τα ονόμασαν οι Άγγλοι) μέχρι την διαδήλωση / απαίτηση των «descamisados» το 1943 για την αποφυλάκιση του Juan Domimgo Peron.

Casa Rosada

H Βoca είναι ένα από τα «barrios» (συνοικίες) γνωστό ως ένα από τα κυριότερα διεθνώς λιμενικά εμπορικά κέντρα του 19ου αιώνα, για τις κατοικίες από πολύχρωμες λαμαρίνες που συχνά απεικονίζονται στις τουριστικές καρτ ποστάλ, για τις τοιχογραφίες του Quinqella στον περίφημο παζόδρομο «Caminito», τους υπαίθριους αρτίστες, ζωγράφους, μίμους, την «Bombonera», το γήπεδπ της Boca Juniors που πήρε το όνομά του από το σχήμα του, αφού θυμίζει κουτί με γλυκά. Όσον αφορά στην Boca Juniors, ο αστικός μύθος θέλει τον σύλλογο να έχει πάρει τα χρώμα του (κίτρινο / μπλε) από ένα χαμένο στοίχημα: Όταν ιδρύθηκε η Boca Juniors, έτυχε να χρησιμοποιεί τα ίδια χρώματα με μια άλλη ομάδα της περιοχής. Για να μην έχουν λοιπόν τα ίδια χρώματα, συμφώνησαν να παίξουν μεταξύ τους και ο χαμένος να αλλάξει χρώμα φανέλας.

Το ματς έγινε, η Boca Juniors το έχασε και έτσι άλλαξε χρώματα. Μην ξέροντας όμως οι υπεύθυνοι του συλλόγου ποιό άλλο χρώμα να διαλέξουν, είπαν να υιοθετήσουν τα χρώματα της εθνικής σημαίας που θα είχε το πρώτο πλοίο το οποίο θα έμπαινε στο λιμάνι. Αυτό λοιπόν ήταν ένα σουηδικό εμπορικό πλοίο και έτσι από τα χρώματα της σουηδικής σημαίας, η ομάδα θα έπαιζε έκτοτε με τη διχρωμία μπλε / κίτρινο!

Το Teatro Colon είναι ένα «μαστ» για κάθε επισκέπτη. Αφότου έκλεισε το παλαιό «Θέατρο Κολόμβος» το 1888 στην Plaza Mayo, πέρασαν 20 έτη ωσότου επαναλειτουργήσει η Όπερα στην οδό Viamonte. Με χωρητικότητα 2.487 θέσεων (και ενώ έχουν ανέβει και παραστάσεις με… 4.000 θεατές) έκταση 37.884 τ,μ., αυλαία 400 τ.μ. και 166 θεωρεία (!) είναι από τις μεγαλύτερες παγκοσμίως, ενώ η πλούσια διακόσμηση των χώρων της περιλαμβάνει πολλά ελληνικά θέματα (Μούσες, Απόλλων, Σαπφώ, ¨Ομηρος, κ.λπ.). ‘Εργα έχουν διευθύνει στην Όπερα του Buenos Aires οι Stravinsky, Bernstein, Saint Saens, Mascagni, De Falla, Villalobos και άλλοι.

Βuenos Aires σημαίνει πάνω απ΄ όλα tango. Στην πιο πάνω φωτογραφία, εμφανίζεται ένα πανώ που μου τράβηξε το ενδιαφέρον σε μια ταγκερία / μπαρ, το οποίο κάλλιστα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί και ως «σκονάκι» για όσους σηκώνοντας να χορέψουν!
Το tango είναι παντού: από τις μπάντες που παίζουν Piazzola (αν και προσωπικά τείνω να συμφωνήσω με αυτούς που θεωρούν πως ο Piazzola ΔΕΝ έκανε tango, αλλά κάτι άλλο, jazz ίσως…) μέχρι τους χορευτές του δρόμου (street tango performers) και από τους ήχους tango που ακούς στα γυμναστήρια (πουθενά αλλού δεν έχω δει τέτοια ψώχωση των γυναικών με τα γυμναστήρια όσο στο Bs As, αλλά, χαλάλι οι ώρες που ξοδεύουν εκεί, έχουν εκπληκτικά σώματα, προσεγμένες σιλουέτες και από κυτταρίτιδα; πώς λέμε «Μεσόγειος»; ε! καμία σχέση) μέχρι τα σώου πίστας.
Καταστήματα που πωλούν αποκλειστικά είδη σχετικά με το tango, αρκετά. Ένα από αυτά που μου έχουν φανεί ενδιαφέροντα, το «BsAs Tango» στο 249 της κεντρικής οδού Florida, εκεί από CDs των Pugliese και Troilo μέχρι σπιρτόκουτα με τον Carlos Gardel και σκίτσα με τον Francini. Διάφορα bar restaurants με tango shows στη Bocca ή στο San Telmo θυμίζουν πως δεν νοείται Buenos Aires χωρίς tango!

Η Λατινική Αμερική -και η Αργεντινή δεν είναι εξαίρεση στον κανόνα αυτόν- δεν είναι ακριβώς ο γαστριμαργικός παράδεισος των χορτοφάγων όπως η αφεντιά μου, είναι όμως το Ελντοράντο των σκληροπυρηνικών κρεοφάγων: milanesa (η λατινοαμερικάνικη εκδοχή του σνίτσελ) parillada (κρέας στο γκριλ) biffe de lomo (γιγανταλιων διαστάσεων μπριζόλα) empanadas (Κρεατόπιτες) και chorizos (λουκάνικα) αποτελούν τυπικά δείγματα, ενώ δύο γεύσεις που αξίζει να δοκιμάσει κάποιος είναι το παραδοσιακό αφέψημα «mate» (δημοφιλές σε όλη τη Νότια Λατινική Αμερική μίγμα βοτάνων) και το γλυκό «dulce de leche»
με γεύση καραμέλας. Παράγονται ακόμη αρκετά γνωστά Cabernet (κυρίως) και Chardonnay (δευτερευόντως).

Μεγάλο μέρος της κοινωνικής ζωής των «porteños» (έτσι ονομάζονται οι κάτοικοι του BsAs) έχει σημείο αναφοράς τα café. To να πάει κάποιος για φαγητό ή καφέ στο Café Tortoni (λειτουργεί από το 1958) είναι σαν να επισκέπεται ένα μουσείο. Εκεί έπαιξε πιάνο ο Arturo Toscanini, ο Andre Segovia έπαιξε Villalobos, ο βασιλιάς Juan Carlos της Ισπανίας τιμήθηκε το 1995 με το μετάλλιο των 130 χρόνων του café, θαμώνες του υπήρξαν ο μεγάλος συγγραφέας Jorge Luis Borges (σήμερα φιλοξενείται η προτομή του) και ο νομπελίστας Federico Leloir, ενώ ο Carlos Gardel τραγούδησε κάποτε στο Tortoni προς τιμήν του Luigi Pirantello. Ιδιαίτερη αισθητική διαθέτουν όμως τα café και τα restaurants της συνοικίας των μποέμ με τις πολλές αντικερί και τα βιβλιπωλεία, του San Telmo.
Ένα από τα πιο γνωστά tango όλως των νεποχών, αναφέρεται σε κάποιο από τα cafe αυτά: το «Cafetin de Buenos Aires» (1948, μουσική Mariano Mores και στίχοι Enrique Santos Discepolo στον οποίο πρόσφατα είχα αφιερώσει ένα κείμενο):
«…Como olvidarte en esta queja,
cafetin de Buenos Aires…
…Me diste en oro un punado de amigos,
que sol los mismos que alientan mis oras…»
(«…Πώς να σε ξεχάσω σε αυτό το παράπονο,
καφενέ του Μπουένος Άιρες…
…Μου χάρισες τιο χρυσάφι μιας παρέας φίλων
που ήταν όπως η ανάσα στη ζωή μου…»

To Subte (από το Subterraneo) είναι το μετρό της πόλης. Δεν είναι μόνο ο φθηνότερος και ταχύτερος τρόπος να γυρίσει κάποιος την πόλη, αλλά επιπλέον είναι ενα ξεχωριστό αξιοθέατο. Αρκετοί από τους 79 σταθμούς του λειτουργούν πάνω από 90 χρόνια (ο πρώτος εγκαινιάσθηκε στις 14 Δεκεμβρίου 1913) και διατηρούν την αισθητική προηγούμενων εποχών. Θυμάμαι για παράδειγμα που μπήκα κάποτε σε ένα βαγόνι με ξύλινα καθίσματα, σαν παγκάκια, όμως με κομψά μπράτσα, υφασμάτινες πλάτες και για φωτισμό, αντί για νέον, λάμπες που θύμιζαν Art Deco, με φθηνή μεν, αλλά πορσελάνη, ζωγραφισμένη με σμάλτο!

Φρουρά: τύμβος San Martin

Το «σκοτεινό» πρόσωπο του Buenos Aires ήταν ανέκαθεν και αισθητό και γοητευτικό,τουλάχιστον από όταν γεννιόταν το tango στους κακόφημους δρόμους και συνοικίες του. Μετά την οικονομική κρίση του 2001, η εγκληματικότητα αυξήθηκε απότομα και ανησυχητικά παίρνοντας μεγάλες διαστάσεις, όμως στην πορεία το φαινόμενο παρουσίασε κάποια σχετική ύφεση. Υπάρχουν για παράδειγμα συνοικίες όπου ανέκαθεν οι ντόπιοι απέφευγαν να κυκλοφορούν τη νύχτα (π.χ. η Βοca). Πολλά παράθυρα, ακόμη και σε 4ο όροφο έχουν κάγκελα. Πολύ συχνά, τα κουδούνια των πολυκατοικιών δεν γράφουν ονοματεπώνυμα αλλά αριθμούς διαμερισμάτων,τους οποίους πρέπει να γνωρίζει σε ποιό όνομα αντιστοιχούν ο επισκέπτης για λόγους ασφαλείας. Και βέβαια, σεκιουριτάδες παντού, όπως και θυρωροί σε πολλές πολυκατοικίες.

H Evita, 57 χρόνια μετά, διχάζει ακόμη

Αν μια συνοικία μου έχει εντυπωθεί περισσότερο στη μνήμη, αυτή είναι το Puerto Madero. Είναι μάλον σπάνιο φαινόμενο να μπαίνεις σε μια χώρα και οι πρώτες εικόνες να είναι το κέντρο της πρωτεύουσας. Μία από τις φορές που επισκέφτηκα την πόλη ήταν με «δελφίνι» από την Colonia del Sacramento της Ουρουγουάης. Μολις 45 λεπτά από την άλλη όχθη του Rio del Plata. Το δελφίνι συνδέει το BsΑs και με την πρωτεύουσα της Ουρουγουάης Montevideo και μία από τις ομορφότερες και γραφικότερες πόλεις της Νότιας Αμερικής (προστατευόμενη από την UNESCO) την Colonia del Sacramento. Η διαδρομή από το Montevideo κρατάει 2 ώρες και το δελφίνι πιάνει στο εμπορικό λιμάνι Tigre. Αντιθετα, η Colonia απέχει μόλις 45 λεπτά και το δελφίνι πιάνει στο πιο «αριστοκρατικό» λιμάνι Puerto Madero. Από εκεί, με τα πόδια, το κέντρο απέχει 20 λεπτά με τα πόδια. Πρόκειται για μια από τις πλέον μοντέρνες συνοικίες με καλά εστατόρια (και με θέα στον ποταμό) με χαρακτηριστικά ψηλοτάβανα κτίρια επενδυμένα με κόκκινα τούβλα.

Secretaria de Comunicaciones

Η λεωφόρος Nove de Julio (Eνάτη Ιουλίου) είναι η φαρδύτερη στον κόσμο, με πλάτος 140 μέτρων και (σε κάποια σημεία της) 16 λωρίδων!
Κολοσσαία είναι τα μεγέθη σε κτίρια, γιγαντοαφίσες και μποτιλιαρίσματα σε ώρες αιχμής που «πνίγουν» τον περαστικό.
Στη συμβολή με τη Λεωφόρο Corrientes υψώνεται εδώ και 7 δεκαετίες ένας επίσης κολοσσαίος οβελίσκος -ως σήμα κατατεθέν της πόλης πάντως την αδικεί κατάφωρα- παρότι το Δημοτικό Συμβούλιο έχει ψηφίσει από το 1939 την κατεδάφισή του για λόγους αισθητικής!

Σε πείσμα της αμφίβολης αισθητικής του οβελίσκου και της θορυβώδους 9 de Julio που την τέμνει, η Avenida Corrientes είναι ίσως ο ομορφότερος δρόμος του BsAs και οπωσδήποτε με το περισσότερο παραδοσιακό χρώμα και ατμόσφαιρα στο κέντρο της πόλης, με έντονη κίνηση καθ΄ όλη τη διάρκεια του 24ώρου.

Κείμενο – φωτογραφίες: Zalmoxis