Μόλις ήλθα στην Αθήνα μετά από ένα συναρπαστικό αλλά και εξουθενωτικό ταξίδι στην αμερικανική ήπειρο. Επισκέφθηκα δεκάδες πόλεις αυτόν τον καιρό, για τις μετακινήσεις μου χρειάστηκα ένα διψήφιο αριθμό πτήσεων και χρησιμοποίησα όλα τα συνήθη μέσα μεταφορών (πλοία, σιδηρόδρομος, αυτοκίνητο, κ.λπ.) ενώ για αρκετές ημέρες βρισκόμουν σταθερά σε υψόμετρο μεταξύ 3.000 και 5.000 μέτρων, όπου ακόμη και μια υποτυπώδης ανηφόρα κλίσης μόλις 25 μοιρών και μήκους 300 – 350 μέτρων, φαντάζει περίπου σαν… extreme sport! Μετά λοιπόν από αυτή την ευχάριστη «ταλαιπωρία» είναι εξαιρετικά δύσκολο να περιορίσω σε ένα και μόνο κείμενο τις σκέψεις και τις εντυπώσεις από αυτό το ταξίδι, καθώς η διαδικασία της αφομοίωσης προβλέπεται μακρά… Έτσι, θα αρχίσω από μία συγκεκριμένη πόλη, την La Paz. Όχι μόνο επειδή ήταν η τελευταία που επισκέφθηκα στη σειρά, αλλά και επειδή με προβλημάτισε ιδιαίτερα.
Οδηγός για αυτό το μίνι οδοιπορικό είναι μερικές από τις φωτογραφίες που τράβηξα και οι οποίες προσφέρονται για σκέψεις και συνειρμούς…

Στην πρώτη φωτογραφία λοιπόν απεικονίζεται υπό μορφή λεπτομερειών, ένα μείγμα διαφορετικών αρχιτεκτονικών σχολών. Βλέποντας πίσω από την κάμερα το καρέ αυτό, σκέφθηκα πως ευτυχώς για τους «capitalinos» της Βολιβίας (τους «πρωτεουσιάνους», αν και επισήμως διοικητικό κέντρο είναι η πόλη Sucre) η La Paz δεν έχει αποδεχτεί ακόμη αισθητικές παρεμβάσεις τύπου… «Βωβός» (πλην κάποιων εξαιρέσεων). Μοιραία λοιπόν οι συνειρμοί των συγκρίσεων της La Paz με την Αθήνα προχώρησαν παραπέρα.
Μου έκανε ευχάριστη εντύπωση, αλλά και με εκνεύρισε ταυτόχρονα, το γεγονός πως παρότι πρόκειται για την πρωτεύουσα της φτωχότερης χώρας της ηπειρωτικής Αμερικής, οι δρόμοι ήταν πεντακάθαροι. Στα πολυάριθμα και πολύβουα παζάρια, νωρίς το πρωί και αργά το βράδυ όταν η κίνηση είχε πια κοπάσει, οι μικροπωλητές (άλλοι με αποχυμωτές φρούτων: φράουλες, σταφύλια, παπάγιες, σύκα, κ.λπ, άλλοι με πρόχειρα φαγητά, άλλοι με πειρατικά ντιβιντί τύπου όλες οι ταινίες του Τσάπλιν ή οι σαιζόν των Σίμπσον με… 8 ευρώ! ) ζώνονταν τον κουβά, τη βούρτσα και το απορρυπαντικό και έκαναν τους δρόμους να αστράφτουν. Πρόσεξα επίσης πως αρκετοί πελάτες συνήθιζαν να σκουπίζουν τα παπούτσια τους στο χαλάκι προτού εισέλθουν σε κάποιο κατάστημα ακόμη και χωρίς να έχει βρέξει ή να έχει λασπη στους δρόμους. Όπως ακόμη ότι δεν έβρισκες εύκολα κάποιο μικρό έστω σκουπίδι στους δρόμους. Και σύγκρινα αυτή την πόλη των φτωχών στην συντριπτική τπους πλειονότητα κατοίκων με την Αθήνα η οποία όχι μόνο είναι βρώμικη, αλλά βρωμάει κιόλας. Και πόσο γελοίοι είναι οι δήμαρχοί της και ακόμη γελοιωδέστεροι οι χαχόλοι οι υπήκοοι – ψηφοφόροι τους που τους δίνουν και υψηλότατα ποσοστά δημοφιλίας…

Μείγμα διαφορετικών αρχιτεκτονικών σχολών. Ευτυχώς για τους Βολιβιάνους, η αισθητική \»Βωβός\» δεν έχει φθάσει ακόμη στην La Paz…

Η Nuestra Señora de La Paz (Η Παναγία της Ειρήνης) όπως είναι το πλήρες όνομά της La Paz (κάτι που ίσως πολλοί να μην το γνωρίζουν, όπως ίσως δεν γνωρίζουν και ότι και άλλες μεγάλες πόλεις της Λατινικής Αμερικής είναι αφιερωμένες στην Παναγία, όπως η Asuncion, η Encarnacion και η Concepcion στην Παραγουάη ή η Santa María del Buen Aire όπως ήταν ως τον 17ο αιώνα η πλήρης ονομασία της αργεντίνικης πρωτεύουσας) αναφέρεται ακόμη και σήμερα (παρότι τυπικά δεν είναι η πρωτεύουσα της χώρας) ως η χτισμένη στο μεγαλύτερο υψόμετρο πρωτεύουσα στον κόσμο: 3.660 μέτρα! Μαζί με τη «δορυφορική» πόλη El Alto συγκεντρώνει περί το 1,5 εκατομμύριο πληθυσμό ήτοι το 1/6 του συνολικού πληθυσμού της Βολιβίας.
Για να αντέξει κάποιος ευκολότερα το υψόμετρο, μια εύκολη λύση είναι η κόκα η οποία είναι από τα κυριότερα είδη που καλλιεργούν οι ντόπιοι, τουλάχιστον από το 2.500 π.Χ. και το μάσημά της τους επιτρέπει να προσλαμβάνουν μεγαλύτερη ποσότητα οξυγόνου (κάτι απαραίτητο σε τέτοιο υψόμετρο όπου το οξυγόνο είναι αραιό) να ισχυροποιεί το αναπνευστικό τους σύστημα, να βοηθά τον μεταβολισμό της γλυκόζης, να αποφεύγουν τον κίνδυνο θρομβώσεων στο αίμα λόγω του υψομέτρου, προσφέροντας και τρία διαφορετικά είδη αλκαλοειδών. Έτσι, δεν είναι τυχαίο πως παρότι το 1661 το εκκλησιαστικό συμβούλιο της Λίμα είχε απαγορεύσει την χρήση της κόκας ως «διαβολική», οι εργάτες στα ορυχεία την μασούσαν για να αντέξουν τους εξουθενωτικούς ρυθμούς εργασίας που τους είχαν υποβάλει οι αποικιοκράτες Ισπανοί. Έχουμε μάλιστα στοιχεία που δείχνουν πως το 1573 στα ορυχεία του Potosi (πόλη της Βολιβίας η οποία είχε τότε πληθυσμό ανάλογο με εκείνον του Παρισιού ή της Νέας Υόρκης) οι εργάτες κατανάλωναν ετησίως κόκα αξίας που αντιστοιχούσε σε… 450 κιλά χρυσού! Πολύ απλά, εάν αυτοί οι άνθρωποι αναγκαστούν να κόψουν την κόκα θα έχουν σοβαρά προβλήματα υγείας.
Πρωί, μεσημέρι, βράδυ, λοιπόν, μασούσα κι εγώ φύλλα κόκας ή έπινα μάτε (αφέψημα) κόκας κάτι που μου δημιουργούσε ένα αίσθημα ευφορίας ικανό να ανταπεξέλθω στις κλιματικές και υψομετρικές αντιξοότητες, χωρίς καμιά σκέψη πως πρόκειται για ναρκωτικό (άλλο η κόκα και άλλο η κοκαΐνη…) και θα θεωρούσα βλακώδη και γελοία την απαγόρευση της εισαγωγής φύλλων κόκας στην Ευρώπη αν δεν γνώριζα πως πίσω από την απαγόρευση αυτή βρίσκονται κυρίως τα συμφέροντα των πολυεθνικών εταιριών φαρμάκων και της Κόκα Κόλα.
Στην 2η φωτογραφία εμφανίζεται η ταμπέλα της εισόδου στο Μουσείο της Κόκας, του «ιερού» και «μαγικού» φυτού που χρησιμοποιούσαν οι Yariti (μάγοι – γιατροί) οι μάντεις (διάβαζαν το μέλλον στα φύλλα της κόκας) και που συμβόλιζε την πανάρχαια θεά Mamacoca.

Η είσοδος στο Μουσείο της Κόκας

Η La Paz ίσως θα ήταν ίσως η τελευταία πόλη στον κόσμο που θα αντιμετωπίσει πρόβλημα λειψυδρίας. Διασχίζεται από 12 ποτάμια με κυριότερο τον Rio Choqueyapu, βρίσκεται κοντά σε μία από, τις υψηλότερες πλεύσιμες λίμνες στον κόσμο, την Τιτικχάκχα στα 3.812 μέτρα όπου καταλήγουν 27 ποταμοί και περιβάλλεται από χιονισμένα βουνά. Έτσι, ακόμη και χωρίς να έχει βρέξει, η αίσθηση της υγρασίας είναι έντονη. Οι εποχές δεν είναι σαν αυτές που γνωρίζουν οι Ευρωπαίοι (Χειμώνας, Άνοιξη, Καλοκαίρι, Φθινόπωρο) αλλά διαιρούνται σε εποχές βροχής, δροσιάς, ανέμων και ξηρασίας.

Άποψη της La Paz

Οι ντόπιοι, σε ποσοστό πάνω από 75% Καθολικοί, είναι πολύ θρήσκοι. Οι εκκλησίες συγκεντρώνουν σχεδόν όλη την ημέρα κόσμο. Ωστόσο, είναι πολύ συνηθισμένο το φαινόμενο να ανακατεύονται χριστιανικές τελετές με παγανιστικές, κυρίως των Ίνκα και των Αϋμάρα. Λατρεύουν ακόμη την Pachamama («Μητέρα Γη») και τον νάνο Ekeko ο οποίος ικανοποiεί κάθε επιθυμία τους αν του αφήσουν κάποια τάματα. Χαρακτηριστικό δείγμα θεοκρασιών είναι η παρακάτω εικόνα του Χριστού – Αϋμάρ την οποία και βρήκα πάνω από την είσοδο ενός ναού χτισμένου με δομικά υλικά που είχαν αποσπάσει από αρχαίους ναούς οι Ισπανοί αποικιοκράτες (4η φωτογραφία).

Ο Χριστός με χαρακτηριστικά Ίνκα στην είσοδο της εκκλησίας

Όπως είναι φυσικό, ένας ιδιαίτερα πιστός λαός έχει ως σημεία αναφοράς της κοινωνικής του ζωής τη μητρόπολη. Στην αυλή του Αγίου Φραγκίσκου που εμφανίζεται στην 5η φωτογραφία, ζευγάρια κάθονται αγκαλιασμένα, φίλοι δίνουν ραντεβού, πιτσιρίκια παίζουν, έφηβοι χορεύουν χιπ χοπ και περίεργοι ταξιδιώτες και τουρίστες χαζεύουν καθημερινά το θέαμα…

Ο ναός του Αγίου Φραγκίσκου στην ομώνυμη πλατεία είναι το συνηθέστερο σημείο συνάντησης ντόπιων και ξένων

Ένα από τα πιο απόκοσμα σημεία που μπορεί να επισκεφθεί κάποιος, βρίσκεται έξω από τη La Paz. Πρόκειται για το σεληνιακό τοπίο της Valle de λa Luna (Κοιλάδας του Φεγγαριού).
Φαράγγια, σταλαγμίτες και κάκτοι συνθέτουν ένα τοπίο, αν μη τι άλλο ασυνήθιστο. Στην 6η φωτογραφία εμφανίζεται ο λεγόμενος «μονόλιθος» ή διαφορετικά «το καπέλο της κυρίας» (el sombrero de la dama).

Το να βρεθεί κάποιος στην La Paz και να μην επισκεφθεί το Tiwanaku (ή Tiahuanaco όπως είναι πιο γνωστό) ισοδυναμεί με το να βρεθεί κάποιος στην Αθήνα και να μην ανέβει στην Ακρόπολη). Την πόλη η οποία υπήρχε ήδη από τον 7ο αιώνα π. Χ. και που το 1200 μ. Χ. μυστηριωδώς ερημώθηκε (αρκετοί κάνουν λόγο για πιθανό εμφύλιο πόλεμο). Επρόκειτο για ένα μείζον θρησκευτικό κέντρο όπου αντιλαμβάνεται κάποιος τις τεράστιες γνώσεις των κατοίκων εκείνης της εποχής γύρω από την αστρονομία. Κτίσματα από βασάλτη και αμμόλιθο από βράχους αρκετών τόνων ο καθένας και που μεταφέρθηκαν από δεκάδες χιλιόμετρα απόσταση χωρίς να είναι επακριβώς γνωστό το πώς, πυραμίδες, αρδευτικά συστήματα, υψηλής ακουστικής αρχιτεκτονική και ρυμοτόμηση και μονόλιθοι με θρησκευτικούς συμβολισμoύς εξάπτουν πάντοτε τη φαντασία των επισκεπτών. Στην 7η φωτογραφία, παρουσιάζεται η λεγόμενη «Πύλη του Ηλίου» (Puerta del Sol)

Puerta del Sol

Το αποικιακό χρώμα είναι κάτι παραπάνω από έντονο όπως φαίνεται και στην 8η φωτογραφία.

Αποικιακή αισθητική

Η La Paz από ψηλά

Στην 10η φωτογραφία, οι κάτοικοι της Copacabana, μιας παραλίμνιας γραφικής κωμόπολης κοντά στην La Paz, περιμένουν με ανυπομονησία τη δύση του ήλιου για να ανάψει η γιορτή στη βραδυά του καρναβαλιού. Μπορεί να μην έχει τη αίγλη του καρναβαλιού της συνονόματής της συνοικίας του Ρίο, όπως διαπίστωσα όμως, καθώς έχω βρεθεί σε καρναβάλι και στις δύο Κοπακαμπάνες, το κέφι ήταν το ίδιο μεγάλο…

Copacabana Carnaval

Φωτογραφίες και κείμενο: Zalmoxis