Στην Σενεγάλη

Δεν μπορώ να πω ότι την ξέρω και πολύ καλά την «Μαύρη Ήπειρο». Τουλάχιστον όχι όσο έχω γνωρίσει την Ευρώπη, την Ασία ή την Αμερική. Και αυτό, όχι μόνο λόγω των συγκριτικά λιγότερων ταξιδιών μου που έχω πραγματοποιήσει σε αυτήν (παρά τον διψήφιο αριθμό χωρών της που έχω κατά καιρούς επισκεφθεί) όσο κυρίως των μεγάλων πολιτισμικών και άλλων διαφορών που μας χωρίζουν. Εν πάση περιπτώσει, κάποια από τα ταξίδια σε αυτήν την ήπειρο επικεντρώθηκαν στην Δυτική Αφρική. Είναι κατά τη γνώμη μου και ένα από τα πιο ενδιαφέροντα κομμάτια της.
Έτυχε λοιπόν να βρεθώ πριν λίγα χρόνια εκεί για διακοπές. Για να πω την αλήθεια, η Αφρική δεν είναι και η πρώτη μου επιλογή για ταξίδι, συνήθως προτιμώ την Ασία και την Αμερική (είτε Νότια είτε Βόρεια είτε Κεντρική) όσο δε για την Ευρώπη, ως τα τελευταία χρόνια, το πολύ πολύ να περνούσα κάποια τριήμερα σε κάθε χώρα της. Δεν γίνεται όμως, αν θες πραγματικά να γνωρίσεις τον κόσμο, να αφήσεις ένα κομμάτι του πλανήτη να σου προκαλεί εσαεί περιέργεια και αναπάντητα -κάποια από αυτά και στοιχειώδη για τους καθ έξιν ταξιδιώτες- ερωτηματικά.

Το συμβόλαιο για το αυτοκίνητο που νοίκιασα στο Dakar

Σε ένα συγκεκριμένο ταξίδι μου λοιπόν, το καλοκαίρι του 2003 “φόρτωσα” στο πρόγραμμα της Δυτικής Αφρικής, Μαυριτανία, Cabo Verde και άλλες χώρες, αλλά στην πορεία βρέθηκα να… ανεβαίνω τον Νίγηρα και να καταλήγω στο Τιμπουκτού!
Τέλος πάντων…Στο ταξίδι μου αυτό, «βάση» είχα την Σενεγάλη και την Γκάμπια. Σημειωτέον ότι πέρασα πάρα πολύ ωραία, παρότι συνέβαιναν διάφορα απρόοπτα.

 Η «καλή ημέρα» φάνηκε από το πρωί (ή μάλλον “από την νύχτα” για να είμαι ακριβή). Η πτήση από το Μιλάνο είχε σημαντική καθυστέρηση και έτσι έφτασα αργά την νύχτα στην πρωτεύουσα της Σενεγάλης, το Ντακάρ. Είχα σκοπό να αφήσω την πόλη αυτή για το τέλος των διακοπών μου και να νοικιάσω ένα Ι.Χ. για να γυρίσω την περιοχή. Ωστόσο, δεν ήταν εύκολη υπόθεση να βρω τέτοια ώρα ξενοδοχείο, έστω και για μία νύχτα. Με τα πολλά, και αφού ρώτησα την ρεσεψιόν 3 – 4 από αυτά που είχα ήδη τσεκάρει στο κατάλογό μου στην Αθήνα, τα οποία ήταν πλήρη, βρήκα ένα στο κέντρο της πόλης.
Την επομένη νοίκιασα ένα Citroen με το οποίο θα γύριζα τη Δυτική Αφρική -ή τέλος πάντως ό,τι θα προλάβαινα από αυτήν- μέσα σε 1,5 μήνα και… άρχισε η ταλαιπωρία. Εϊχα σκοπό να φύγω 10 το πρωί για να είμαι στην Banjul, την πρωτεύουσα της διπλανής χώρας Γκάμπια, κατά τις 6 το απόγευμα.
Αμ, δε!

Σ΄αυτή τη γειτονιά έμενα στο Ντακάρ.

Αρχικά, υφίσταμαι ένα απίστευτο μποτιλιάρισμα με ακινησία περίπου μίας ώρας στο λιμάνι όπου για να το παίξω έξυπνος βγήκα για να… «κόψω δρόμο» -και καλά- (με πήρε στο λαιμό του ο χάρτης).
Κάθε τόσο σταματούσα να τραβήξω φωτογραφίες, πότε στο Fatich, πότε στο Kaolack, πότε από ‘δω, πότε από ‘κει… Δε γίνεται να μη σταματήσεις με τα όσα πρωτόγνωρα τοπία βλέπεις, να τα δεις, να τα φωτογραφίσεις, να τα θαυμάσεις... Πάντως, αν κάτι αξίζει τον κόπο να δει κάποιος στη διαδρομή, είναι το μεγάλο τζαμί της αδελφότητας Baye-Niass, στο Kaolack. Έτσι, μετά τη μία ώρα στο λιμάνι, έφυγε άλλη μια ώρα μόνο για φωτογραφίες. Όχι ότι με «κυνηγούσε» κανείς και βιαζόμουνα. Κάθε άλλο. Απλώς, βαριόμουνα -κάτι η διαδρομή κάτι η ζέστη, κάτι κοίτα από ‘δω, κάτι «χάζεψε» από ‘κει- να ψάχνω χάρτες και οδηγούς για το πού θα έμενα το βράδυ αν έχανα το τελευταίο φέρρυ που θα με μετέφερε στις 10μμ από το λιμάνι της Barra στην Banjul.

Δρόμος στην Serekunda

Στα σύνορα, γινόταν το αδιαχώρητο. Χωρικοί και από τη μία και από την άλλη πλευρά των συνόρων να περιμένουν να περάσουν μετά το τέλος της δουλειάς τους. Ευτυχώς, στο τελωνείο απ΄την πλευρά της Σενεγάλης υπήρχε ειδική ουρά για τους μη υπηκόους Γκάμπιας και Σενεγάλης και ξεμπέρδεψα σχετικά νωρίτερα απ‘ όσο αρχικά φοβόμουν βλέποντας τις ατέλειωτες ουρές.

Περιμένοντας το φέρυ της γραμμής Banjul – Bakau

Φθάνοντας στη Γκάμπια, είχε πια αρχίσει να σκοτεινιάζει. Με το που μπαίνω στο φυλάκιο για έλεγχο διαβατηρίων, κ.λπ. να ‘σου η “στραβή”: Ο αστυνομικός / «επίτροπος» / αξιωματικός / τελωνοφύλακας / γραφειοκράτης / ένστολος δημόσιος υπάλληλος (ούτε που κατάλαβα τί ακριβώς ήταν, απ΄τις κινήσεις του, τις διαταγές που έδινε στους υπόλοιπους και τις αρμοδιότητές του, έδειχνε σαν κάτι απ΄ όλα αυτά μαζί και αλίμονο αν στράβωνε μαζί σου, ήταν «φως φανάρι» πως “θα σου έκανε τη ζωή πατίνι”).
Τί τό ‘θελα να το σκεφτώ, αυτό; Ο αστυνομικός / «επίτροπος» / αξιωματικός / τελωνοφύλακας / γραφειοκράτης / ένστολος δημόσιος υπάλληλος ήταν βέβαιος πως έπρεπε να έχω ήδη βίζα στο διαβατήριό μου πριν περάσω τα σύνορα για να μπορέσω να συνεχίσω το ταξίδι μου.
Εγώ να προσπαθώ να του εξηγήσω σε όλους τους τόνους πως η Ελλάδα είναι ευρωπαϊκή χώρα, μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και δεν είναι μόνο οι Άγγλοι και οι Γάλλοι που μπαίνουν χωρίς βίζα. Ο τύπος βέβαια αγνοούσε προφανώς και την ύπαρξη της Ελλάδας. Οπότε, παίρνει με τα πολλά ένα τηλέφωνο, από αυτά που λειτουργούν με μανιβέλα και που υπήρχαν στα επαρχιακά τηλεφωνεία τη δεκαετία του 1950. Μία απόπειρα, δύο, με την τρίτη, κατάφερε να «πιάσει πρωτεύουσα» ή όπου αλλού έπαιρνε (αν και πού άλλού να τηλεφωνούσε για να μάθει αν η Ελλάδα είναι μέλος της Ε.Ε. και αν χρειάζομαι ή όχι βίζα;). Είχε περάσει κάμποση ώρα και είχε πια νυχτώσει. Όταν επιτέλους ο αστυνομικός / «επίτροπος» / αξιωματικός / τελωνοφύλακας / γραφειοκράτης / ένστολος δημόσιος υπάλληλος βεβαιώθηκε πως μπορούσα να μπω χωρίς βίζα και ήλθε η ώρα για την σφραγίδα εισόδου… blackout!

Πήχτρα σκοτάδι, τόσο σκοτάδι που μου θύμισε τα γνωστά ρατσιστικά ανέκδοτα με τους Αφρικανούς μέσα στο πίσσα σκοτάδι! Η ώρα να περνάει και να ψάχνουν κάτι φαντάροι με ένα φακό το διαβατήριό μου. Βρε εδώ το διαβατήριο… Εκεί το διαβατήριο… Πουθενά το διαβατήριο. Πιάσε ο ένας να δει αν είναι ευρωπαϊκό, πιάσε ο άλλος να το χαζέψει που δεν είχε ξαναδεί ελληνικό διαβατήριο, πιάσε ο τρίτος να γνωματεύσει αν χρειάζεται ή όχι βίζα, στο τέλος άφαντο το διαβατήριο!

Οι 3 Χάριτες

Και η ώρα να περνάει…
Εν πάση περιπτώσει, έρχεται το ηλεκτρικό, και ένας στρατιώτης με το χαρακτηριστικό χαζοχαρούμενο χαμόγελο ενοχής («εγώ το’χα αλλά δεν το θυμόμουνα») το παρουσίασε στον αστυνομικό / «επίτροπο» / αξιωματικό / τελωνοφύλακα / γραφειοκράτη / ένστολο δημόσιο υπάλληλο, για ν’ ακούσει βέβαια την κατσάδα της ζωής του.Απομακρύνομαι από τα σύνορα, διαπιστώνοντας πως ως «φρονίμων παιδί» είχα προνοήσει για καθυστέρηση όχι 3 που είχα ως τώρα, αλλά 6 ωρών! Τί διάολο θα μπορύσε να συμβεί, σκέφθηκα…
Και όμως… συνέβη!

Προσθέστε λεζάντα

Με είχαν προειδοποιήσει στο Ντακάρ να νοικιάσω καλύτερα τζιπ παρά κανονικό Ι.Χ. Δεν μπορούσα να καταλάβω γιατί. Είχα ρωτήσει για τους δρόμους τους και μου είπαν πως ήταν μια χαρά. Αλλά εννοούσαν για τους δρόμους της Σενεγάλης. Διότι, οι δρόμοι της Γκάμπια δεν ήταν δρόμοι. Ήταν χαντάκια, λακούβες, παγίδες, τάφροι με… λίγη άσφαλτο!

Και λίγο ειδυλλιακό τοπία

Εκεί που πήγαινα με 80 χιλιόμετρα την ώρα, ξαφνικά, βρέθηκα να πηγαίνω με 10! Και όταν οι δρομοι το επέτρεπαν, στα 20 χιλιόμετρα, γινόταν πάρτυ!
Κατά τις 9 και κάτι, φάνηκαν από μακριά τα φώτα της Μπάρρα!
«Γιεσςςςςςςς»! είπα! Επιτέλους! Ευτυχώς που είχα προνοήσει για 6 ώρες καθυστέρηση και έφτασα στην ώρα μου.
Μπαίνω στο λιμάνι, αλλά προς απογοήτευσή μου, μου κάνουν νόημα να γυρίσω πίσω, σχεδόν στην είσοδο της πόλης διότι εκεί εκδίδονται τα εισιτήρια!

Προσθέστε λεζάντα

Πάω στο εκδοτήριο, βγάζω λεφτά και… «τόμπολα»!
«Δις ιζ Γκάμπια μάνυ , σερ! Γιου καν μπάη τίκετ του έντερ δε φέρρυ γουίδ δεμ, μπατ γιου νηντ όλσοου του παίη ιν σένεγκαλ μάνυ, μπηκώουζ γιωρ καρ χαζ σένεγκαλ νάμπερς»!!!
Απίστευτο! Έπρεπε να πληρώσω για τον εαυτό μου σε νόμισμα Γκάμπιας, δηλαδή σε Νταλάσι και για το αυτοκίνητο σε νόμισμα Σενεγάλης! Έλα όμως που δεν είχα ούτε ένα δυτικοαφρικάνικο φράγκο πάνω μου! Τα είχα φάει όλα πριν περάσω τα σύνορα! Άντε τώρα 10 παρά το βράδυ, να κάνεις συνάλλαγμα σε μια κωμόπολη 5.000 κατοίκων! Η κοπέλα στο ταμείο μου είπε πως μόλις της είχαν τελειώσε τα φράγκα («τέρμα τα δίφραγκα», στην κυριολεξία). Με άφησε να περιμένω και πετάχτηκε κάπου να βρει. Τα κατάφερε, πλήρωσα σε φράγκα, φτου ξανά μανά για το λιμάνι, αλλά…

To νησί Gorée, γνωστό ως Maison des esclaves («σπίτι των σκλάβων»)

…αλλά… «άτιμη αποικιοκρατία»!
Η Γκάμπια ήταν παλαιά αγγλική αποκία. Και τί λοιπόν βρήκαν εκεί και κράτησαν από τους Άγγλους;
Την κουζίνα; Ευτυχώς γι αυτούς, όχι!
Τα διώροφα λεωφορεία; Ντσκ! Ούτε!
Ναι, σωστά καταλάβατε, κράτησαν την ακρίβεια των αναχωρήσεων!
Ο καπετάνιος δεν με περίμενε ούτε 10 δευτερόλεπτα! Στις 10 ακριβώς αναχώρησε!

Στο Βόρειο Kombo

Ευτυχώς που βρήκα μια τρύπα να μείνω σε ένα κάτι σαν ξενοδοχείο, σαν φρούριο, σαν χάνι… Ακόμη και τώρα δεν έχω καταλάβει τι ακριβώς ήταν. Θυμάμαι μόνο τον εαυτό μου να σηκώνομαι κάθε μισή ώρα, να βγω από την «κάσα» μου, να ζητώ να μου ανοίξουν την πύλη για να βρω παγωμένο νερό, μην πάω από αφυδάτωση. 21 Ιουλίου, ξημερώνοντας 22, ντάλα καλοκαίρι δηλαδή στην Αφρική, με αφόρητη ζέστη και υγρασία (μιας και ήμασταν πάνω στο ποτάμι) σχεδόν 100%.

Άντε και σε Μουντιάλ!

Πάμφθηνες τιμές, αλλά το δωμάτιο ήταν ίσα ίσα ένα κρεβάτι με τσιμέντο ολόγυρα και μια σκεπή για να θεωρείται πως ήταν “δωμάτιο”!
Έτσι, στη Banjul έφθασα την επόμενη ημέρα.
Παίρνω το φέρρυ, φτάνω στην πρωτεύουσα, προσπαθώ να προσανατολιστώ με τον χάρτη για να φτάσω στο Bakau όπου σκόπευα να μείνω, αλλά…
…αλλά ήταν 22 Ιουλίου!

Ε, είμαστε, η χαρά του παιδιού…

-«Today is 22 of July, sir! The Revolution Day»!
Όπερ σημαίνει πως οι δρόμοι είχαν κλείσει διότι θα μιλούσε στον κόσμο ο πρόεδρος.
Δε βαριέσαι, είπα… Πόσο θα μιλήσει; Θα πει 2 – 3 πράγματα, θα τραβήξω καμια δυο φωτογραφίες και θα φύγω!
Αμ έλα που μπροστά στον Al Haji Yahya Jammeh ακόμη και ο Fidel Castro είναι “Λάκων”! Τον ατέλειωτο είχε στο μπλα μπλα. Ευτυχώς ένας αξιωματικός που ήταν υπεύθυνος για την συγκέντρωση μου έδωσε ένα μοτοσυκλετιστή με στολή να μπει μπροστά για να ανοίξει δρόμο. Έτσι έφυγα…

Ο Σενεγάλης, φυσικό σύνορο Σενεγάλης & Μαυριτανίας

Ένα άλλο περιστατικό μου έτυχε επιστρέφοντας από Γκάμπια στη Σενεγάλη:
Περνάω τα σύνορα της Γκάμπια. Πριν φτάσω στο έδαφος της Σενεγάλης, μέσα στη νεκρή ζώνη… «Μπάμμμ!». Λάστιχο!
«Φτού σου, την ατυχία μου, μέσα»!
Κατεβαίνω να ολλάξω λάστιχο, αλλά ρεζέρβα πουθενά.
Ψάχνω στο καπώ, ψάχνω στο πορτ μπαγκάζ, ψάχνω κάτω από τα καθίσματα, πουθενά ρεζέρβα!

Αραμπάς περνά…

«Όχι, ρε συ! Δεν γίνονται αυτά» μονολογώ. «Δε γίνονται αυτά, μέσα στη νεκρή ζώνη»!
Ξαφνικά, βλέπω αξωματικούς και φαντάρους και από τις δύο πλευρές των συνόρων, να έχουν μαζευτεί ολόγυρα γελώντας. Όπως μου έδειξαν, η ρεζέρβα ήταν… κάτω από το σασί του αυτοκινήτου!
Μάλιστα, προθυμοποιήθηκαν να βοηθήσουν κιόλας! Ασ΄τα! Βιντεοκωμωδία καταντήσαμε…

Η μήκους 507 μ. γέφυρα Faidherbe, σήμα κατατεθέν του St Louis, πρωτολειτούργησε το 1897

Στην Γκάμπια έμεινα σε ένα πολύ συμπαθητικό ξενοδοχείο. Καμπάνα, ο ένας τοίχος της τζάμι που έβλεπε θάλασσα, ιδιωτική παραλία, μπαρ στην ίδια πλαζ, με θέα τον Ατλαντικό και όλα αυτά με ελάχιστα χρήματα (κάπου 17 ευρώ ή κάτι τέτοιο). Κάθε φορά που έβγαινα λοιπόν από την εξωτερική πύλη του ξενοδοχείου, μου την έπεφταν οι πιο περίεργοι τύποι για τον πιο περίεργο λόγο.

Αποκιακό χρώμα…

Δεν ξέρω γιατί, αλλά πολλοί με περνούσαν για κάποιον σκάουτερ ταλέντων / ατζέντη παικτών και όλοι μου έλεγαν να πάω να δω κάτι ταλέντα της μπάλας που θα έκαναν θραύση ως ποδοσφαιριστές στην Ευρώπη!
Έλα να σου δείξω τερματοφύλακα να μου λέει ο ένας, έχουμε ένα απίθανο σέντερ φορ, έχουμε δεκάρι που διαθέτει και δεξί και αριστερό πόδι, έλα να το δεις πρι γυρίσει στο χωρίο του, να λέει ο πιο ευφάνταστος τοπικός ατζέντης ποντάροντας προφανώς σε τυχόν άγχος μου μην χάσω το κελεπούρι…   

Κάποτε περνούσε τραίνο από ‘δω…

Άλλοι με ρωτούσαν αν θα σκεφτόμουνα να υιοθετήσω ένα παιδί (κάτι που είχε παίξει και παλαιότερα αλλά δεν έκατσε) άλλοι να με καλούν σε σχολεία (κάτι που δέχτηκα ευχαρίστως μιας και είχα ήδη πάρει μαζί μου τετράδια, μολύβια, κ.λπ για μεγάλο αριθμό παιδιών) και άλλοι να με ρωτούν αν ενδιαφερόμουν για το… βουντού!

Ψαράδες μεταξύ Bakau και Cape Point

Στην Juffure, βρίσκεται το χωριό όπου υποτίθεται ήταν η πατρίδα του Kunta Kinte. Του ήρωα (σκλάβου που μεταφέρθηκε στις ΗΠΑ) του βιβλίου του Αlex Hale «Roots» το οποίο μεταφέρθηκε και στον κινηματογράφο.
Ο ξεναγός που βρήκα εκεί μου εξήγησε τί τραβούσαν οι σκλάβοι. Τους στοίβαζαν, μαστουρωμένους από τον παραισθησιογόνο (αλλά και πρόξενο ευκοιλιότητας…) χυμό από το δένδρο μπαομπάμπ, δεκάδες σε μια καλύβα πάνω σε ένα δέντρο εμβαδού 2×2 ο ένας πάνω στον άλλο και -φυσικά- οι περισσότεροι πέθαιναν από τη ζέστη και την ασφυξία.

Μπαίνοντας στην Γκάμπια έπεσα σε εμπρηστική ομιλία του δικτάτορα AlHaji Yahya Jammeh

Όσοι επιβίωναν σημαίνει ότι ήταν πολύ γεροί και έκαναν για σκλάβοι. Τους τάιζαν μετά με το ζόρι σε ένα νησάκι απέναντι από το παραθαλάσσιο αυτό χωριό απ’ όπου δεν μπορούσαν να αποδράσουν (μεγάλη γαρ η απόσταση ως τη στεριά, χώρια οι καρχαρίες…). Τέτοια απανθρωπιά οι αποικιοκράτες Πορτογάλοι.

Στο παζάρι

Ε, λοιπόν, εκεί ήταν και ένα γκρουπ Πορτογάλων. Τους βρήκα να έρχονται μεσ΄την τρελλή χαρά. Σε 10′ δεν μιλούσε κανένας τους. Σοκαρισμένοι για τους ένδοξους προγόνους τους. Ο ξεναγός, «πειραχτήρι», την είχε πιάσει τη φάση, μου κλείνει συνθηματικά το μάτι και τους ρωτάει: «Από πού είστε»; Και όλοι μαζί, λες και ήταν συνεννοημένοι: «Α, Δεν είμαστε Πορτογάλοι! Βραζιλιάνοι είμαστε»!

Εν αναμονή γαμήλιου πάρτυ

Άλλο ένα ενδιαφέρον μέρος είναι η περίφημη λίμνη Lac Rose και ονομάζεται έτσι για το ροζ χρώμα του νερού της και τη μεγάλη πυκνότητα αλάτων. Αυτά προς το παρόν, θα ξαναγράψω για την περιοχή (ελπίζω σύντομα).

Κείμενο – φωτογραφίες : Zalmoxis