Στα χαρακτηριστικότερα δείγματα ρωμανικής τέχνης περιλαμβάνεται και η Βασιλική του Σαν Μινιάτο αλ Μόντε, του Αγίου Μινιάτου επί του Όρους, στη Φλωρεντία. Πολλοί την χαρακτηρίζουν ως το εξοχότερο δείγμα ρωμανικής αρχιτεκτονικής της Τοσκάνης.

Το νησί-πόλητους με τους στενούς λιθόστρωτους δρόμους του, το αποικιακό αριχτεκτονικό χρώμα, τις κόκκινες οροφές των κτηρίων με τα έντονα χρώματα των προσόψεων, τα γραφικά ανηφορικά σοκάκια, την πλατεία με την αποικιακού ύφους μητρόπολη, τον σκαλιστό ξαπλωμένο μαύρο Χριστό, του οποίου οι πιστοί φιλούν την καρδιά.

Περί το 60 μ.Χ. χτίστηκε, πιθανότατα πάνω από προηγούμενους ναούς, μεγαλοπρεπής ναός του Δία, ο μεγαλύτερος παγκοσμίως ρωμαϊκός ναός. Το είδωλο του Δία τον παριστούσε αγένειο, σε στάση αρματηλάτη, με μαστίγιο στο δεξί χέρι και κεραυνό μαζί με στάχια στο αριστερό. Η Ηλιούπολις υπήρξε τόσο σημαντική ως μαντείο και προσκυνηματικός τόπος ώστε να βρεθούν επιγραφές γι’ αυτήν σε Αθήνα, Ρώμη, Γαλατία, ακόμη και στη Βρετανία. Ο Αντιοχέας, Βυζαντινός χρονικογράφος του 6ου αιώνα Ιωάννης Μαλάλας, περιγράφει τον ναό μαζί με το όλο συγκρότημα ολόγυρα ως ένα από τα θαύματα του κόσμου.