Το ταφικό μνημείο ηγετών του Ανατολικού Πακιστάν

Κυριακή 1 Αυγούστου 1971, Νέα Υόρκη, 2:30 το μεσημέρι. Στο Μάντισον Σκουαίαρ Γκάρντεν ξεκινά με διοργανωτές τον πρώην κιθαρίστα των Μπητλς Τζωρτζ Χάρρισον και τον Ινδό σιταρίστα Ραβί Σανκάρ, η πρώτη στον κόσμο μεγάλη φιλανθρωπική συναυλία. Συμμετέχουν αστέρες της ροκ όπως Έρικ Κλάπτον, Μπαντφίνγκερ, Μπομπ Ντύλαν, Μπίλυ Πρέστον, Λέον Ράσσελ και Ρίνγκο Σταρ, ενώ οι Μπαγκλαντεσιανής καταγωγής Σανκάρ και Αλί Άκμπαρ Χαν παίζουν ινδική κλασική μουσική. Η συναυλία επαναλαμβάνεται το ίδιο βράδυ στις 8:00 με τους θεατές να ξεπερνούν συνολικά τους 40.000. Τεντ Κέννεντυ, Τζόαν Μπαέζ και Αντρέ Μαλρώ δηλώνουν την στήριξή τους στο εγχείρημα το οποίο θα εμπνεύσει στο μέλλον ανάλογες πρωτοβουλίες όπως το περίφημο Live Aid της 13^ης Ιουλίου 1983 για την ανακούφιση των λιμοκτονούντων Αιθιόπων.

Ζητούμενο της συναυλίας είναι η βοήθεια στους πρόσφυγες του Ανατολικού Πακιστάν που εδώ και 127 ημέρες ονομάζεται επισήμως Μπανγκλαντές ή Μπάνγκλα Ντες όπως ακόμη το ονομάζουν οι περισσότεροι. Ανεπίσημα υπολογίζονται στα 10 εκατομμύρια. Ξεσπιτώθηκαν όταν στις  26 Μαρτίου ξέσπασε ο πόλεμος Δυτικού  Πακιστάν – Ανατολικού Πακιστάν. Εν τέλει, με την βοήθεια της Ινδίας το πρώην Ανατολικό Πακιστάν και νυν Μπανγκλαντές θα κερδίσει την ανεξαρτησία του.

Παρασκευή 7 Μαρτίου 2008, Ντάκα.

Μετά από πολύωρο ταξίδι από Καλκούτα με λεωφορεία, ποταμόπλοιο και τρίκυκλο ταξί ξυπνάω αργότερα από ό,τι συνηθίζω στα ταξίδια. Έχοντας ανακτήσει δυνάμεις ξεκινώ την γνωριμία μου με την πρωτεύουσα του Μπανγκλαντές. Πρώτο μνημείο που συναντώ είναι στην Πλατεία Ντόελ, στην περιοχή του Πανεπιστημίου της Ντάκα, το άγαλμα δύο ωδικών ασιατικών κοκκινολαίμηδων, Ντόελ όπως ονομάζονται, είναι το εθνικό πτηνό του Μπανγκλαντές, απεικονίζεται και σε χαρτονόμισμα.
Λίγο αργότερα συναντώ στην ίδια περιοχή και ένα το δεύτερο, από τα σημαντικότερα της πόλης, καθώς πρόκειται για εθνικό μνημείο.

Τα εθνικού περιεχομένου μνημεία αποτελούν ευκαιρία να μάθει κάποιος την ιστορία ενός τόπου. Όπως τώρα που στέκομαι μπροστά στο «Μαυσωλείο των Τριών Ηγετών» ή  Εθνικό Μνημείο Σουχραβάρντυ Ουντυάν. Χάρη στο μέγεθος και το ιδιαίτερο σχήμα του, υπερβολικό παραβολοειδές, που αναπαριστά ισλαμικές αψίδες, είναι αδύνατο να περάσει απαρατήρητο. Ολοκληρώθηκε το 1963 σε σχέδια των Μασούντ Άχμεντ και Σ.Α. Ζαχιρουντίν. Εδώ έχουν ταφεί τρεις πολιτικοί του 20^ου αιώνα, πριν τον σχηματισμό  του Μπανγκλαντές το 1971, οι οποίοι αν και πρωθυπουργοί του ενιαίου τότε Πακιστάν ήλθαν σε αντίθεση με την πολιτική, στρατιωτική και επιχειρηματική ελίτ του τότε «Δυτικού Πακιστάν».

Με το τέλος της αποικιοκρατίας, το 1947, οι μουσουλμανικής πλειονότητας περιοχές των Ινδιών σχημάτισαν 5 επαρχίες του Πακιστάν. Οι 4 στα Δυτικά ήταν συνδεδεμένες σε «συμπαγή» επικράτεια συνορεύοντας μεταξύ τους, σχηματίζοντας το Δυτικό Πακιστάν. Η 5^η, μεγαλύτερη πληθυσμιακά, απείχε 1.000 χιλιόμετρα καθώς μεσολαβούσε ινδικό έδαφος. Αυτή, η Ανατολική Βεγγάλη (η Δυτική προσχώρησε στην Ινδία) σχημάτισε με νομοθέτημα του 1955 «Μία Ενότητα», το Ανατολικό Πακιστάν.
Η δυσαρέσκεια των Ανατολικοπακιστανών για την γραφειοκρατική κάστα και την ελίτ των Δυτικών μεγάλωνε συν τω χρόνω. Η υποστήριξή τους στην Λίγκα Αβάμι, την πολιτική έκφρασή τους, μετουσιώθηκε σε εκλογική νίκη της με τον ηγέτη της Σουχραγουάρντυ να εκλέγεται το 1956 πρωθυπουργός. Στο αξίωμα παρέμεινε μόλις ένα χρόνο λόγω της αντίδρασης της Δυτικοπακιστανικής ελίτ. Η αντίστροφη μέτρηση της απόσχισης ξεκινούσε. Εντάθηκε όταν η δυτικοπακιστανική ιθύνουσα τάξη αρνήθηκε να αναγνωρίσει και την Βεγγαλική ως επίσημη γλώσσα, πυροδοτώντας εθνικιστικά αισθήματα μεταξύ Ανατολικοπακιστανών φοιτητών και διανοούμενων.
Η Λίγκα συσπείρωσε τους Βεγγαλέζους και υπό τον Σεΐχ Μουτζιμπούρ Ραχμάν προχώρησε στην «Διακήρυξη των 6 σημείων», μεγαλύτερης αυτονομίας, όπως ενίσχυση νομοθετικής εξουσίας, κυριαρχία ομοσπονδιακής κυβέρνησης μόνο σε άμυνα και εξωτερική πολιτική, αυτονομία επαρχιών στην επιβολή φόρων, δυνατότητα ξεχωριστής νομισματικής πολιτικής, ξεχωριστή διαχείριση εμπορικού ισοζυγίου και εξωτερικών πληρωμών και δυνατότητα σχηματισμού εθνοφυλακής.

Το 1970 το Δυτικό Πακιστάν αρνήθηκε να αναγνωρίσει τον νικητή των εκλογών Σεΐχ Μουτζιμπούρ Ραχμάν και ξέσπασε κίνημα ανυπακοής των Βεγγαλέζων που ζητούσαν πλέον ανεξαρτησία. Την κήρυξε στις 7 Μαρτίου 1971 ο Σεΐχ Μουτζιμπούρ Ραχμάν με ραδιοφωνικό διάγγελμα από τη Ντάκα και 23 Μαρτίου έγινε έπαρση σημαίας του Μπανγκλαντές, της «χώρας των ομιλούντων την Βεγγαλική». Στις 26 Μαρτίου ξεκίνησε ο πόλεμος Δυτικού – Ανατολικού Πακιστάν με τους Δυτικούς να θέτουν υπό περιορισμό των νικητή των εκλογών. Στις 16 Δεκεμβρίου ο στρατός του Δυτικού Πακιστάν παραδόθηκε στις ενωμένες δυνάμεις Ινδίας και Μπανγκλαντές που αναγνωρίσθηκε Αύγουστο του 1972 από 86 χώρες  ενώ κατόπιν πιέσεων του μουσουλμανικού κόσμου το αναγνώρισε το 1974 και το Πακιστάν.
Με αυτά τα γεγονότα σχετίζονται οι 3 πολιτικοί που τιμώνται στο «Μαυσωλείο των 3 Ηγετών».
Ο πρώτος είναι ο «Τίγρης της Βεγγάλης», Φαζλούχ Χουκ (1873 – 1962) σοσιαλδημοκράτης, εθνικιστής και ιδρυτής του αγροτικού κόμματος Κρισάκ Πράτζα, διετέλεσε μεταξύ 1955 και 1958 υπουργός Εσωτερικών του Πακιστάν και κυβερνήτης του Ανατολικού Πακιστάν. Η δημοφιλία του για τον αγώνα στο γλωσσικό «Κίνημα της Μπεγκάλι» το 1952 και την ίδρυση το 1954 της Ακαδημίας Βεγγαλέζικης Γλώσσας του στοίχισαν την δίωξη επί δικτατορίας Αγιούμπ Χαν (1958 – 1969).
Ο δεύτερος είναι ο Χουσεΐν Σαήντ Σουχραβάρντυ (1862 – 1963) δήμαρχος Καλκούτας την δεκαετία του 1930 και 5^ος πρωθυπουργός του ενιαίου Πακιστάν ως τις 17 Οκτωβρίου 1957 οπότε εξαναγκάσθηκε σε παραίτηση καθώς το οικονομικό του πρόγραμμα προκάλεσε αντιδράσεις από μεγαλοκτηματίες και επιχειρηματίες του Δυτικού Πακιστάν. Πέθανε στην Βηρυτό το 1963 από έμφραγμα με τις φήμες να λένε ότι δολοφονήθηκε.
Ο τρίτος είναι ο Χαβάτζα Ναζιμουντίν, (1894 – 1964) συντηρητικός πολιτικός, δεύτερος πρωθυπουργός του Πακιστάν (1951 -1953). Κήρυξε στρατιωτικό νόμο μετά τις βίαιες ταραχές της Λαχώρης μεταξύ 1^ης Φεβρουαρίου και 14^ης Μαΐου 1953, όταν φανατικοί Ισλαμιστές δολοφόνησαν 200 Αχμαντίγια, απαιτώντας την απομάκρυνσή τους (όπως και του υπουργού Εξωτερικών Μουχάμεντ Ζαφαρουλλάχ Χαν) από κρατικές θέσεις και ανακήρυξή τους ως αιρετικών.
Αντιτιθέμενος στους διωγμούς μπήκε στο στόχαστρο του βαθέως κράτους. Αναγκάσθηκε να κηρύξει πρόωρες εκλογές τις οποίες έχασε με συνταγματικό πραξικόπημα που εγκαινίασε μια πολύχρονη εποχή ανώμαλης σχέσης μεταξύ των τριών εξουσιών στο Πακιστάν.