Η Ρίγα του Αϊζενστάιν, του Φολτς και του Μάντελσταμ

1925. Ο κόσμος του κινηματογράφου ανακαλύπτει τον 27χρονο σκηνοθέτη και σεναριογράφο του «Θωρηκτού Ποτέμκιν», της τρίτης ταινίας του Σεργκέι Αϊζενστάιν μετά τη μικρού μήκους παρωδία «Το Ημερολόγιο του Γκλούμοφ» και την «Απεργία». Ως τότε όμως, ένας άλλος είναι ο διάσημος Αϊζενστάιν, ο πολιτικός μηχανικός και αρχιτέκτονας Μιχαήλ Οσίποβιτς Αϊζενστάιν, πατέρας του Σεργκέι. Γερμανικής και εβραϊκής καταγωγής Ρώσος, γεννημένος στη Ρίγα της μετέπειτα Λετονίας, στην ηλικία των 35 με 40 χρόνων θα σχεδιάσει διάσημα αρ νουβώ κτήρια της γενέτειράς του.

Το κίνημα αυτό γεννήθηκε τελευταία εικοσαετία του 19ου αιώνα και έγινε παγκοσμίως γνωστό με τη γαλλική του ονομασία, «Art Nouveau», γνωστό ωστόσο και με τη γερμανική του, «Jugenstil», που θα πει «Νέο Ύφος». Βασίζεται σε επιτηδευμένες μορφές ζωγραφικής, αρχιτεκτονικής, κοσμηματοποιίας, διακόσμησης, γραφιστικής, υαλουργίας, επιπλοποιίας, γλυπτικής και κεραμικής, οι οποίες αντλούν έμπνευση από τη φύση και τους συμβολισμούς. Δανείστηκε δε στοιχεία από μπαρόκ, γοτθικό ρυθμό, βικτωριανή εποχή, ακόμη και από την ιαπωνική τέχνη.

2013. Ενδιάμεσος σταθμός μου σε ένα οδικό ταξίδι στη Βαλτική, είναι η Ρίγα. Η πρωτεύουσα της Λετονίας διαθέτει αρκετά τουριστικά αξιοθέατα, όπως το ύψους 42 μέτρων Μνημείο της Ελευθερίας, οι εκκλησίες Αγίου Πέτρου και Αγίου Αλεξάνδρου Νέφσκυ, η αγαπημένη των χίπστερς Μιέρα Λέλα με τις παμπ και τα κλαμπ, ή το Πάρκο της Νίκης. Ωστόσο, το κυριότερο αξιοθέατο που έχω εντάξει στο πρόγραμμα σκοπεύοντας να αφιερώσω αρκετό χρόνο, είναι η αρχιτεκτονική της. Η Ρίγα διαθέτει τα περισσότερα και εντυπωσιακότερα κτήρια αρ νουβώ στον κόσμο.
Ένα από τα ωραιότερα κτήρια της Ρίγα, είναι η αρ νουβώ πολυκατοικία που βρίσκεται στην αρχή της οδού Αλβέρτου, στην Alberta iela 2a, η οποία χτίστηκε το 1902 σε σχέδιο του Μιχαήλ Αϊζενστάιν. Μάλιστα, σε αυτήν γεννήθηκε το 1909 και πέρασε τα παιδικά του χρόνια ο Ρωσοβρετανός φιλόσοφος και ιστορικός Αϊζάια Μπερλίν.

Σε αρκετά κτήρια και μνημεία της πόλης έχει αφήσει τη σφραγίδα του ο Γερμανός γλύπτης Αουγκούστ Φολτς, με έργα του μέσα και έξω από την όπερα, ενώ αντίγραφα των πρωτότυπων γλυπτών του βρίσκονται στο κτήριο της Αδελφότητας των Μαυροκέφαλων που καταστράφηκε αρχικά από τους γερμανικούς βομβαρδισμούς στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και στη συνέχεια ισοπεδώθηκε το 1948 από τους Σοβιετικούς για να ξαναχτιστεί τη δεκαετία του 1990. Με τον χάρτη ανά χείρας προχωρώ στους δρόμους με τα κυριότερα δείγματα Αρτ Νουβώ, όπως η Αλμπέρτα, η Κρίσυαν, η Λομονόσωβα, η Τζιρνάβου, η Μπριβίμπας, η Στρελνιέκου, η Ελιζαμπέτες και άλλοι που τους κοσμεί η υλοποίηση των εμπνεύσεων των Μάντελσταμ, Μπιλενστάιν, Άλκσνις και άλλων αρχιτεκτόνων, κυρίως ντόπιων, αλλά ακόμη και γερμανικής και εβραϊκής καταγωγής.

Είναι τόσο έντονο το στοιχεία της Αρ Νουβώ στη Ρίγα, ώστε και καιρό μετά, οι περισσότερες εικόνες που σχηματίζοντα στο μυαλό μου σε κάθε αναφορά της, είναι η «Νέα Τέχνη»