Το εξωτικό πολυπολιτισμικό Κολόμπο

– «Και ποιά μέρη επισκέφθηκες στην Σρι Λάνκα;»

– «Προσγειώθηκα στο Κολόμπο, μετά πήγα στην πρωτεύουσα Κότε, και αμέσως μετά…»

– «Ορίστε; Ποιά πρωτεύουσα; Ποιό Κότε; Δεν είναι το Κολόμπο η πρωτεύουσα;»

Κάπως έτσι είχαν οι στιχομυθίες μου με όσους με ρωτούσαν μετά το ταξίδι μου για την Σρι Λάνκα και κατάλαβα πως πολλοί αγνοούν ποιά είναι η πρωτεύουσά της. Το ίδιο συνέβη και με την Βολιβία και με την Μυανμάρ όπου οι περισσότεροι νομίζουν ότι πρωτεύουσές τους είναι η Λα Πας και η Γιανγκόν. Μπορεί πάντως η Κότε ή Σρι Τζαγιαβαρντενεπούρα Κότε όπως είναι η ονομασία της να είναι από το 1970 η τύποις πρωτεύουσα της χώρας, ωστόσο ουσιαστική πρωτεύουσα και κύριο οικονομικό κέντρο, συμπρωτεύουσα θα λέγαμε, είναι η τέως πρωτεύουσα, το Κολόμπο.

Στο Νησί των Σκλάβων

Πρώτος σταθμός στο Κολόμπο, με το θερμόμετρο στους 30°C, ήταν ο ναός του Σρι Σιβασουμπραμανίγια Σουάμυ ο οποίος σχετίζεται με έναν πανάρχαιο μύθο. Κάποτε η θεϊκή τάξη κινδύνευσε να διασαλευθεί εξαιτίας ενός παντοδύναμου και ανίκητου «ασούρα» -δαίμονα στα σανσκριτικά- του Ταράκα, ο οποίος είχε νικήσει κατ’ επανάληψη τους θεούς. Ο μόνος που κατάφερε να νικήσει αυτόν και τους δύο αδελφούς του Σιμχαμούχαν και Σουραπάντμαν ήταν ο γιος του Σίβα και της Παρβάτι, ο πολεμικός θεός Καρτικέγια. Αφού σκότωσε τον Ταράκα, χάρισε την ζωή στους δύο αδελφούς του μεταμορφώνοντας τον Σιμχαμπούχαν σε λιοντάρι που έγινε το άρμα της θεάς Παρβάτι και τον Σουραπάντμαν σε παγώνι που έγινε το «όχημά» του.

Ο στρατηγός των θεών Καρτικέγια είναι ιδιαίτερα δημοφιλής στους Ταμίλ της Νότιας Ινδίας όπου είναι γνωστός και με διάφορα ακόμη ονόματα όπως Μουρούγκαν, Σουμπραμανίγια, Σκάντα, Κουμάραν, Κουμάρα Σουάμι και Σέντιλ και απεικονίζεται κατά κανόνα ως έφηβος με ξίφος και συνοδεία ένα παγώνι. Οι Ταμίλ τον ονομάζουν και Ταμίλ κανταβούλ («Προστάτης των Ταμίλ») στην Νότια Ινδία, τον Μαυρίκιο, την Ινδονησία, την Ρεουνιόν, την Σιγκαπούρη, την Μαλαισία και βέβαια την Σρι Λάνκα. Μάλιστα, εδώ λατρεύεται και από Ινδουιστές και από Βουδιστές σε πολυάριθμους ναούς διάσπαρτους σε όλο το νησί, ενώ σύμφωνα με την μυθολογία του οποίου εκεί έλαβε χώρα η ερωτική ιστορία και ο γάμος του Καρτικέγια και της Βάλι. Ο Καρτικέγια απεικονίζεται όμως και σε αρκετούς βουδιστικούς ναούς.

Ένας από αυτούς τους ναούς είναι του Σρι Σιβασουμπραμανίγια Σουάμυ, χτισμένος σε μια πολυπολιτισμική περιοχή του Κολόμπο νοτίως της περιοχής του Φρουρίου, στο Νησί των Σκλάβων που ονομάστηκε έτσι διότι εκεί έφερναν σκλάβους από την Αφρική την περίοδο της Πορτογαλικής και Ολλανδικής αποικιοκρατίας. Οι περισσότεροι σκλάβοι επέστρεψαν στην Αφρική, μερικοί όμως παρέμειναν σε διάφορες περιοχές της Σρι Λάνκα, το δε Νησί των Σκλάβων είναι σήμερα γεμάτο από ξενοδοχεία και εμπορικά κέντρα.

Στον Γκανγκαραμάγια

Στο κέντρο της συμπρωτεύουσας της Σρι Λάνκα υπάρχει μια μικρή λίμνη που έχει κρατήσει την πορτογαλική ονομασία της, από την εποχή της αποικιοκρατίας, παρότι κατασκευάστηκε πριν από αυτήν: Μπέιρα. Γύρω από την λίμνη, η οποία δεν ξεπερνά τα 650.000 τετραγωνικά μέτρα βρίσκονται γραφεία επιχειρήσεων, εστιατόρια και εμπορικά καταστήματα. Εν μέσω της πολύβουης κίνησης, υπάρχει μια όαση ηρεμίας, ο βουδιστικός ναός Γκανγκαραμάγια, ο δημοφιλέστερος τουριστικός προορισμός στο Κολόμπο. Περισσότερο θυμίζει εσωτερικά κάτι ανάμεσα σε αντικερί, μουσείο, χώρο έκθεσης ασιατικού ροκοκό, και λιγότερο πνευματικό τόπο, παρά τα εκατοντάδες αγάλματα του Βούδα και το ιερό δένδρο μπόντι, το οποίο την στιγμή που έμπαινα πότιζαν τελετουργικά πιστοί επισκέπτες.

Στο εσωτερικό, όπου εννοείται εισήλθα ανυπόδητος πληρώνοντας είσοδο 200 ρουπίες, με το εισιτήριο να το κρατώ για να επισκεφτώ με αυτό και τον διπλανό ναΐσκο πάνω στην λίμνη, τον Σήμα Μάλακα, υπήρχαν από παλιά βιβλία στην βιβλιοθήκη μέχρι αυτοκίνητα αντίκες, μεταξύ τους και μια Rolls Royce. Επίσης σειρά πολύτιμων αντικειμένων από χρυσό, ασήμι και ελεφαντόδοντο και πολύτιμοι λίθοι κυρίως θρησκευτικής φύσεως, δωρεές από Νότια και Νοτιοανατολική Ασίας, κυρίως βουδιστικές, βωμοί, ιερά, ναΐσκοι, αγάλματα ακόμη και ινδουιστικών θεοτήτων, όπως του Γκανέσα, σύμβολα του Σίβα και του ταύρου Νάντι όπως επίσης και κινέζικων θεοτήτων και κύλινδροι προσευχής. Δεν κατάλαβα αν μπήκα σε ένα ναό που φιλοξενούσε μουσείο ή σε μουσείο που φιλοξενούσε ναό.

Οι μοναχοί έψελναν. Μαζί τους έψελναν και ντόπιοι προσκυνητές δημιουργώντας ένα υποβλητικό περιβάλλον με τα αγάλματα και τις τοιχογραφίες παραστάσεων της ζωής του Βούδα. Στην αυλή όπου λέγεται πως υπάρχουν ιερά λείψανα, μερικές τρίχες του Βούδα, υπήρχε και ένας ελέφαντας ο οποίος ερευνούσε προσεκτικά τον κόσμο. Εξίσου ενδιαφέρουσα μου φάνηκε και η αρχιτεκτονική του ναού, κράμα στοιχείων από Σρι Λάνκα, Κίνα, Ινδία και Ταϋλάνδη που αναδεικνυόταν ακόμη περισσότερο και από το παιχνίδι του φωτός από τις ακτίνες του ήλιου και τις σκιές πάνω στα ζωηρά χρώματα με τα οποία ήταν βαμμένος.

«Τροπικός μοντερνισμός»

Αμέσως μετά επισκέφθηκα και τον ναό Σήμα Μάλακα σε σχεδιασμό του Τζέφρυ Μπάγουα, ενός από τους πιο διάσημους Σιναλέζους και εν γένει Ασιάτες αρχιτέκτονες ο οποίος εισήγαγε αυτό που ονομάζεται «τροπικός μοντερνισμός». Πρόκειται για έναν ναό που αποπνέει γαλήνη, ακριβώς απέναντι στον δρόμο από τον Γκανγκαραμάγια, χτισμένο στην λίμνη όπου φθάνεις από δύο γέφυρες, με μερικά αγάλματα του Βούδα και ιδανικό μέρος για διαλογισμό. Αποδείχθηκε καλή ευκαιρία για μια φωτογράφηση και με το φως της ημέρας, μιας και τον είχα φωτογραφήσει φωταγωγημένο το προηγούμενο βράδυ και μου είχε φανεί πιο εντυπωσιακός για να πω την αλήθεια. Η ιστορία του ναού έχει ενδιαφέρον, καθώς αντικατέστησε την δεκαετία του 1970 τον αρχικό ναό ο οποίος είχε βυθιστεί στην λίμνη η δε αρχιτεκτονική του παραπέμπει στους ναούς των τροπικών δασών της Ανουρανταπούρα.

Στον σταθμό του Κολόμπο

Όπως συμβαίνει με Κεντρική Ευρώπη, Ινδία και Ιαπωνία, έτσι και στην Σρι Λάνκα η ταξιδιωτική κουλτούρα περιλαμβάνει και τα τραίνα. Το συμπέρανα αυτό έχοντας κάνει τρία ταξίδια με τραίνο στην Σρι Λάνκα και παρότι δεν διέσχισα παρά σχεδόν τα μισά από τα συνολικά 1.508 χιλιόμετρα του σιδηροδρομικού δικτύου της, διαπίστωσα πως αν δεν έχεις ταξιδέψει με κάποιον από τους συρμούς της κρατικής εταιρείας σιδηροδρόμων της με τους 14.000 υπαλλήλους, τότε δεν έχεις δει την χώρα. Καταρράκτες, βουνοκορφές, τεϊοφυτείες, κωνοφόρα δάση, πυκνή βλάστηση, σταθμοί, κωμοπόλεις, στην κεντρική διαδρομή, εξίσου ενδιαφέρον θέαμα στην παράκτια διαδρομή, με θυμάμαι και τις τρεις φορές με την φωτογραφική μηχανή στο χέρι να κάθομαι μπροστά στην ανοικτή πόρτα του βαγονιού να τραβώ απανωτές φωτογραφίες από το πιο δραματικό μέχρι το πιο γαλήνιο σκηνικό που αντίκρισα.

Η πρώτη διαδρομή με τραίνο στην χώρα, μήκους 54 χιλιομέτρων, έγινε μεταξύ Κολόμπο και Αμπεπούσα από τους Βρετανούς το 1864, πέντε χρόνια προτού εγκαινιασθεί ο πρώτος ελληνικός ατμοκίνητος σιδηρόδρομος που ένωνε με μονή γραμμή Θησείο και Πειραιά. Κυριότερος λόγος κατασκευής του ήταν η μεταφορά καφέ και τσαγιού από την επαρχία της Κεϋλάνης όπως ονομαζόταν τότε η Σρι Λάνκα στο Κολόμπο. Ήταν τότε που οι ντόπιοι περιέγραφαν τον σιδηρόδρομο ως «Ανγκούρου Κάκα Γουαθούρα Ντουβάνα Γιακάντα Γιάκα» δηλαδή «οι σιδερένιοι διάβολοι που τρώνε κάρβουνο, πίνουν νερό και τρέχουν». Βρέθηκα λοιπόν για ακόμη μία φορά στο κτίριο του κεντρικού σιδηροδρομικού σταθμού του Κολόμπο, αυτή την φορά για να κάνω μια παράκτια διαδρομή προς τον Νότο και το παραθαλάσσιο θέρετρο του Γκαίηλ.

Ο αρχικός σταθμός που χτίστηκε το 1877 και από όπου ξεκινούσε παλαιότερα η παραθαλάσσια διαδρομή βρισκόταν λίγο δυτικότερα του σημερινού ο οποίος είναι υπεραιωνόβιος μιας και δημιουργήθηκε το 1908 και είναι γνωστός με την αγγλική του ονομασία «Φορτ Σταίησιον». Το σχέδιό του θυμίζει το σταθμό «Βικτωρία» του Μάντσεστερ. Βρίσκεται στο κέντρο της πόλης κοντά στο Φρούριο και στο Πέτα. Στην περιοχή του Φρουρίου χτυπά η καρδιά της οικονομίας και του επιχειρείν της χώρας, αφού εδώ βρίσκονται το χρηματιστήριο της χώρας και το Εμπορικό Επιμελητήριο μαζί με έδρες αρκετών επιχειρήσεων, το κεντρικό ταχυδρομείο, δημόσια κτίρια, υπουργεία και ξενοδοχεία. Ακριβώς απέναντι από τον σταθμό βρίσκεται το Πέτα, γνωστό για την ομώνυμη θορυβώδη αγορά του, στην οποία μπορείς να βρεις τα πάντα. Ή σχεδόν τα πάντα. Μέσα σε ελάχιστο χρόνο, λίγο προτού αναχωρήσει το τραίνο για το Γκαίηλ, μία από τις 18 αναχωρήσεις που περνούν καθημερινά από αυτήν την πόλη, πετάχτηκα και αγόρασα μια παλιά φωτογραφική μηχανή από αυτές που παίρνουν φιλμ μιας και δεν βρήκα εγκαίρως κάποια ψηφιακή μηχανή να αντικαταστήσω εκείνην που αποδήμησε εις τον χλοερόν τόπον των αψύχων αντικειμένων λίγη ώρα νωρίτερα. Θα μπορούσα να αφιερώσω περισσότερο χρόνο να ψάξω για ψηφιακή κάμερα αν από τον κεντρικό σταθμό γίνονταν και οι 18 αναχωρήσεις. Ατυχώς όμως, οι περισσότερες γίνονταν από τον σταθμό Μαραντάνα, κανα δυό χιλιόμετρα πιο μακριά και είχα ήδη κλείσει εισιτήριο για την μοναδική εκείνη την ημέρα αναχώρηση από το «Φορτ Σταίησιον» που ήταν προγραμματισμένη σε λίγη ώρα. Ίσως το εντυπωσιακότερο από όσα είδα στοιχείο του σταθμού ήταν πως τα πάντα στις συναλλαγές με εισιτήρια, πληρωμές, κρατήσεις, πληροφορίες, γίνονταν χωρίς υπολογιστές, χειροκίνητα αλλά με απόλυτη υπευθυνότητα και αυτό σε συνδυασμό με την παλαιότητα του κτιρίου και τον δαιμονιώδη θόρυβο που επικρατούσε στην κυρίως αίθουσα, στις καφετέριες, στις αίθουσες αναμονής και στις 10 πλατφόρμες του που εξυπηρετούν καθημερινώς 200.000 κόσμο ήταν κάτι σαν ένα ταξίδι στον χρόνο.

Παρωκεάνιο πάρκο

Πάνω στην ακτή που βλέπει τον Ινδικό Ωκεανό εκτείνεται σε μήκος μισού χιλιομέτρου ένα αστικό πάρκο, το Γκάλε Φαίης. Παρότι σήμερα είναι κατά πολύ μικρότερο από όσο στο παρελθόν, αφού κάποτε το πάρκο αυτό του 19ου αιώνα φιλοξενούσε ιπποδρομίες, τουρνουά γκολφ και αγώνες κρίκετ και ράγκμπυ, παραμένει δημοφιλές για τουρίστες και ντόπιους. Πλανόδιοι, ζευγάρια, παιδιά που παίζουν, παρέες εφήβων, και οικογένειες που κάνουν πικ νικ δίνουν ζωντάνια και χρώμα στο πάρκο το οποίο στις δύο άκρες του περιβάλλεται από δύο δημοφιλή ξενοδοχεία. Εδώ πραγματοποιούνται κάθε χρόνο οι εκδηλώσεις για την εθνική εορτή χώρας στις 4 φεβρουαρίου και εδώ στήθηκε και τα Χριστούγεννα του 2016 το ψηλότερο Χριστουγεννιάτικο δένδρο του κόσμου, ύψους 72,1 μέτρων, παρότι οι Χριστιανοί δεν φθάνουν ούτε καν το 15% του πληθυσμού της πόλης.

Στο Μουσείο

Η περιήγηση στο Κολόμπο είναι ατελής χωρίς επίσκεψη στο Εθνικό Μουσείο, το εντυπωσιακό κτίριο του οποίου χτίστηκε τον 19ο αιώνα μέσα σε ένα καταπράσινο πάρκο. Όλη η αρχαία ιστορία της Κεϋλάνης, σπαθιά, εξαιρετικές μάσκες από την πλούσια παράδοση του νησιού, αγγεία, εργαλεία, όπλα, τα πάντα που απαιτούνται για να καταλάβει κάποιος την ιστορία και τον πολιτισμό της Σρι Λάνκα και όλα αυτά σε έναν ατμοσφαιρικό χώρο.

Οι άνθρωποι

Αυτό πάντως που κράτησα περισσότερο από την συμπρωτεύουσα ήταν οι άνθρωποι μιας πραγματικά πολυπολιτισμικής πόλης. Ένας στους τρεις είναι Βουδιστής, ένας στους τρεις Μουσουλμάνος και το υπόλοιπο ένα τρίτο μειονότητες, κυρίως Ινδουιστών, αλλά και Καθολικών. Φυλετικά και εθνοτικά εδώ ζουν Σιναλέζοι, Ταμίλ και πολλές μειονότητες με τις δικές τους γλώσσες και έθιμα.