Μια ιστορική πόλη του Πακιστάν, σε υψόμετρο 1.500 μέτρων, στις κοιλάδες του Ινδοκούχου

Τρίτη 12 Ιανουαρίου 1830. Ο  Έντουαρντ Λόου, 1ος Κόμης του  Έλενμπορο και Λόρδος Σφραγιδοφύλακας του Γεωργίου Δ’, αναθέτει, ως πρόεδρος της Επιτροπής Ελέγχου των Ινδιών, στον Ουίλιαμ Μπέντινκ, γενικό κυβερνήτη της αποικίας και αναμορφωτή της θέσης των γυναικών, να χαράξει νέο εμπορικό δρόμο προς το Εμιράτο της Μπουχάρα εγκαινιάζοντας το «Μεγάλο Παιχνίδι».
Πρόκειται για τον ρωσοβρετανικό ανταγωνισμό ελέγχου Αφγανιστάν και γύρω περιοχών κεντρικής και νότιας Ασίας και την προσπάθεια των Ρώσων να αποκτήσουν πρόσβαση στα θερμά ύδατα του Περσικού και να ελέγξουν την ινδική υποήπειρο.

Τρίτη 1 Ιανουαρίου 1895. Δολοφονείται στη διάρκεια κυνηγιού ο Νιζάμ Ουλ-Μουλκ, από τριετίας μεχτάρ (πρίγκιπας) του Τσιτράλ, κοιλάδας του Ινδοκούχου, όπου κατοικούν από την αρχαιότητα ινδοευρωπαϊκά φύλα ομιλούντα δαρδικές γλώσσες, που υπήρξαν διαδοχικά ινδουιστές, βουδιστές και μουσουλμάνοι. Διεκδικητές του θρόνου είναι ο αδελφός του Αμίρ Ουλ-Μουλκ και ο δολοφόνος του και θείος του  Άφζαλ Ουλ-Μουλκ.

Στη μάχη της διαδοχής εμπλέκονται και οι Βρετανοί σύμμαχοι του Νιζάμ.
Οι ντόπιοι προύχοντες και ο Αμίρ, που αυτοανακηρύσσεται μεχτάρ παρά τη συμφωνία να δοθεί ο θρόνος στον θείο τους, μαζί με πολεμιστές του Τσιτράλ, Αφγανούς, Πατάν και άλλες φυλές, επιχειρούν να διώξουν τους Βρετανούς.

Ο  Άφζαλ στέλνει τον Ουμάρ Χαν να διεκδικήσει αυτός τώρα το στέμμα για λογαριασμό του. Ο Ουμάρ Χαν ανατρέπει τον Αμίρ προκαλώντας τη βρετανική επέμβαση.
Τους Βρετανούς ανησυχεί η ρωσική παρουσία το 1871 στο Παμίρ και το 1889 σε Χούνζα και την προστατευόμενη από τον Μαχαραγιά του Κασμίρ περιοχή του Τσιτράλ.

Οι Βρετανοί χρειάζονται το Τσιτράλ. Το θεωρούν πύλη εισόδου των Ρώσων στην ινδική υποήπειρο. Εισέρχονται στην πόλη, όπου πολιορκούνται από τις 3 Μαρτίου, όταν σκοτώνονται 23 Βρετανοί και τραυματίζονται 33 σε αποστολή ανίχνευσης.
Οι πολιορκημένοι ανέρχονται σε 543, οι 343 στρατιωτικοί, μεταξύ τους Σιχ και Κασμίρι Ινδοί, και 5 αξιωματικοί υπό τον λοχαγό Τσαρλς Τάουνσεντ.

Παρότι 5 Απριλίου, οι Τσιτράλι πολιορκητές φθάνουν 45 μέτρα από τα τείχη, 7 Απριλίου πυρπολείται ο νοτιοανατολικός πύργος και 11 Απριλίου οι πολιορκητές σκάβουν σήραγγα, 18 Απριλίου λύεται η πολιορκία και 48 ώρες αργότερα φθάνουν ενισχύσεις υπό τον συνταγματάρχη Κέλι.

Στις 48 ημέρες της πολιορκίας, με 41 νεκρούς, χωρίς νερό και τρόφιμα, οι Βρετανοί αναγκάστηκαν να φάνε τα άλογά τους. Θα εγκαταστήσουν στην εξουσία τον δεκατετράχρονο τρίτο γιο του  Άμαν Ουλ-Μουλκ, αδελφό των Νιζάμ και Αμίρ, ο οποίος θα κυβερνήσει έως τον θάνατό του το 1936.

Κυριακή 29 Ιουλίου 2001.  Ύστερα από ολονύχτια διαδρομή από Πεσαβάρ, που λόγω κατολισθήσεων έγινε μέσω Αφγανιστάν, φθάνω πρωί στο Τσιτράλ, στα βορειοδυτικά του Πακιστάν.  Έπειτα από δίωρο ύπνο, ξεκινώ να γνωρίσω τη μαζεμένη στα δυτικά του ποταμού Κουνάρ ή Τσιτράλ, όπως επίσης τον λένε οι ντόπιοι, πόλη των 20.000 κατοίκων.

Δηλώνω, όπως υποχρεούται κάθε ξένος, την άφιξή μου στο αστυνομικό τμήμα και ότι θα μείνω τέσσερις ημέρες. Μία για να δω τα αξιοθέατα ολόγυρα, μία με δύο να επισκεφθώ τους Καλάς και μία να απολαύσω τη φύση και τη θέα όπως του Τίριτς Μιρ, της υψηλότερης κορυφής του Ινδοκούχου, και μία για την Κοιλάδα Αγιούν.

Ξεκινώ την περιήγησή μου στην πόλη από το φρούριο – οχυρό που ανήκε στους απογόνους της βασιλικής οικογένειας. Ακολούθως επισκέπτομαι ακριβώς δίπλα το Σάχι Μαστζίντ, το Μεγάλο Τζαμί του 1924, χτισμένο σε ένα πολύ ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό ύφος. Στην πίσω πλευρά είναι θαμμένοι οι πρίγκιπες του Τσιτράλ.

Η πόλη, σε υψόμετρο 1.500 μέτρων, περπατιέται πολύ εύκολα. Στην ουσία η ζωή και η κίνηση βρίσκονται σε έναν μακρύ δρόμο με κατεύθυνση Βορρά – Νότου, ένα με ενάμισι χιλιόμετρο δυτικά του ποταμού.

Αφήνω για αργά το απόγευμα, και αφού πια η θερμοκρασία έχει πέσει κάτω από τους 30°C, τα δύο παζάρια, τη γέφυρα και το γήπεδο του πόλο, και αργότερα κατευθύνομαι στο ξενοδοχείο, αφού θα ξεκινήσω αξημέρωτα για τους Καλάς. Στη διαδρομή συνειδητοποιώ πως οι δρόμοι είναι άδειοι από γυναίκες. Τα ήθη είναι αρκούντως συντηρητικά εδώ.