Τα βασάλτινα αγάλματα που προφυλάσσουν και χαρίζουν την ευτεκνία

1754, Κορέα. Τριακοστό έτος βασιλείας του Γιεονγκτζού, του 21ου μονάρχη της Τζόσεον, της δυναστείας που παραμέρισε τις βουδιστικές αξίες και κυβερνά με βάση τις αρχές του κομφουκιανισμού. Δικαστής στο Τζέτζου-ντο, το νησί Τζέτζου, το οποίο βρίσκεται στο Στενό της Κορέας, το θαλάσσιο πέρασμα που χωρίζει τον Νότο της Κορεατικής Χερσονήσου από την Ιαπωνία ενώνοντας τρεις θάλασσες, την Ανατολική Σινική, την Κίτρινη και την Ιαπωνική, είναι ο Κιμ Μονγκ-γκιού. Τη χρονιά αυτή, ο δικαστής του Τζέτζου δίνει, όπως θα προκύψει αργότερα από τα χρονικά, την εντολή να κατασκευαστούν τα Βουσεοκμόκ.

Οι τεχνίτες του νησιού θα κατασκευάσουν τα αγάλματα Βουσεοκμόκ από βασάλτη, πέτρωμα που αφθονεί στο νησί καθώς είναι ηφαιστειογενές. Μάλιστα, το ηφαίστειο Χαλλασάν, το οποίο δεσπόζει με τα 1.950 μέτρα του στο κέντρο του Τζέτζου, είναι και το υψηλότερο όρος του κορεατικού Νότου.

Τα αγάλματα που δημιουργούν οι τεχνίτες του νησιού είναι επιβλητικά. Κάποια από αυτά φτάνουν ακόμη και τα τρία μέτρα. Παρουσιάζουν δε κάποια κοινά χαρακτηριστικά. Κάθε άγαλμα παρουσιάζεται αγένειο, έχει ελαφρώς κυρτή στάση με σηκωμένους ώμους, διαθέτει μεγάλα και εξογκωμένα μάτια, πλατιά μύτη, έχει σφιχτά τα χείλη του και τα χέρια στο στομάχι. Συνήθως είναι στημένα ανά ζεύγη, με το ένα να έχει πιο ψηλά στο στομάχι το δεξί του χέρι και το άλλο το αριστερό. Εάν βρίσκεται ψηλότερα το δεξί χέρι, αυτό σημαίνει ότι το άγαλμα παριστάνει κάποιον δημόσιο αξιωματούχο, καθώς πιστεύεται ότι κρατάει σε αυτό ένα πινέλο γραφέα. Εάν πάλι είναι το αριστερό του χέρι ψηλότερα, αυτό δείχνει ότι είναι ένας στρατιωτικός αξιωματούχος, αφού κρατά με αυτό τόξο και δόρυ. Αυτά τα ζευγάρια δημόσιων και στρατιωτικών αξιωματούχων χρησιμεύουν ως φύλακες στις εισόδους των δημοτικών κτηρίων των οικισμών, με σκοπό να προστατεύουν τους απλούς ανθρώπους από ατυχίες και καταστροφές και να τους φέρνουν καλοτυχία.

1971. Καθορίζεται στη Νότια Κορέα ενιαία ονομασία για τα αγάλματα του νησιού Τζέτζου, που αποτελούν κάτι σαν το «σήμα κατατεθέν» του και τα οποία ώς τώρα ονομάζονταν με διαφορετικές λέξεις, όπως Βουσεοκμόκ, Μπεοκσουμεόρι και Μουσεοκμόκ. Αυτός ο ενιαίος όρος είναι το «Ντολ χάρηουμπανγκ», μια παιδική λέξη που στην τοπική διάλεκτο του Τζέτζου σημαίνει «Πέτρινοι Πρεσβύτεροι» ή «Πέτρινοι Παππούδες». Στα κορεατικά «ντολ» σημαίνει «πέτρα» και στην τοπική διάλεκτο του Τζέτζου «χάρηουμπανγκ» σημαίνει «παππούς» και «πρεσβύτερος». Όσο δε για τον όρο «μπεοκσουμεόρι» που χρησιμοποιείτο, αυτός υποδηλώνει τον αρχισαμάνο.

23 Μαΐου 2016. Είναι η δεύτερη κατά σειρά επίσκεψή μου στη Σεούλ. Και όπως συμβαίνει με τους περισσότερους ξένους επισκέπτες, ξεκινώ την περιήγησή μου στην περιοχή γύρω από το Ανάκτορο Γκιόνγκμποκουνγκ. Πίσω από αυτό, βρίσκεται το Εθνικό Λαογραφικό Μουσείο της Κορέας, με πολύ κατατοπιστικά εκθέματα, που σε ταξιδεύουν πίσω στον χρόνο αναπαριστώντας και εξηγώντας με λεπτομέρειες την καθημερινή ζωή στον Μεσαίωνα.

Εισερχόμενος στον χώρο του μουσείου, βλέπω δύο αγάλματα. Είναι δύο από τα συνολικά 48 που έχουν αναγνωριστεί επισήμως ως αυθεντικά «Ντολ χάρηουμπανγκ». Τα 21 βρίσκονται στην Πόλη του Τζέτζου, άλλα 12 στο Σεονγιούπ Νταιητζόνγκ, το λαογραφικό χωριό του νησιού στους πρόποδες του όρους Χάλλα, και 13 στο Νταιητζόνγκ, ενώ και άλλα υπάρχουν σε μερικές ακόμη πόλεις της Νότιας Κορέας.

Καθώς τα παρατηρώ, προσπαθώ να μαντέψω τι κρύβει το σχήμα των καπέλων τους. Ορισμένοι τα χαρακτηρίζουν φαλλόμορφα και κατ’ άλλους παριστάνουν μανιτάρια. Και οι δύο εκδοχές έχουν κάποια βάση. Τα μανιτάρια έχουν άμεση σχέση με τους σαμάνους, άλλωστε μία από τις ονομασίες των αγαλμάτων σημαίνει «αρχισαμάνος». Κάποιοι λένε πως τα Ντολ χάρηουμπανγκ έφεραν ξένοι διά θαλάσσης στο Τζέτζου, άλλοι πως είναι αντιγραφή των «Τζανγσεούνγκ», των μακρόστενων τοτέμ που θυμίζουν στο σχήμα πασσάλους έτσι όπως είναι μπηγμένα στην γη προκειμένου να οριοθετήσουν την έκταση του κάθε χωριού και λειτουργώντας αποτροπαϊκά. Αλλά και η γονιμική φύση τους είναι πιθανή. Τα Ντολ χάρηουμπανγκ είναι το σήμα κατατεθέν του Τζέτζου και σήμερα θεωρούνται σύμβολα γονιμότητας, καθώς το νησί αποτελεί σήμερα δημοφιλή προορισμό νεόνυμφων για τον μήνα του μέλιτος. Οι δε τουρίστες αγοράζουν αντίγραφα για καλούς απογόνους. Υπάρχει και μια παράδοση που λέει πως αν μια γυναίκα πιάσει τη μύτη του αγάλματος, θα γεννήσει αγόρι και αν πιάσει τα αυτιά, κορίτσι.

Όπως τα Μπουλούν της Λουζόν στις Φιλιππίνες, τα Μοάι στο Νησί του Πάσχα, τα Τίκι στη Χαβάη ή τα μυθικά Τελχίνια αγάλματα στο Αιγαίο, έτσι και τα Ντολ χάρηουμπανγκ, κατασκευασμένα σε κάποιο νησί αποκομμένο έστω και εν μέρει από τον υπόλοιπο κόσμο, απηχούν την ιδιαιτερότητα των τοπικών παραδόσεων, που, άλλοτε ευκολότερα, άλλοτε δυσκολότερα, απαιτεί προσπάθεια για να αποκρυπτογραφηθεί.