Τον Μάρτιο του 2018 βρέθηκα στην Βαντούζ, την πρωτεύουσα του Λιχτενστάιν. Από τα κυριότερα αξιοθέατα της πόλης που είναι ασυγχώρητο να το παραλείψει ένας επισκέπτης είναι και το Kunstmuseum Liechtenstein, ένα σύνθετο μεν στην δομή του, πλην απλό στην όψη κτίριο το οποίο μοιάζει σαν ένα τεράστιο κλειστό «μαύρο κουτί» από χρωματιστό σκυρόδεμα και πέτρα μαύρου βασάλτη. Μέσα σε σε αυτό το «μαύρο κουτί» περικλείεται ένας τέλειος λευκός κύβος, στο εσωτερικό του οποίου υπάρχουν έξι αίθουσες εκθέσεων γύρω από δύο διαμετρικά αντίθετα τοποθετημένες σκάλες.
Αξιοθέατο όμως δεν είναι ασφαλώς μόνο το κτίριο που δημιούργησαν οι Ελβετοί αρχιτέκτονες Meinrad Morger και Heinrich Degelo μαζί με τον Chrostian Kerez, αλλά και τα έργα που φιλοξενεί. Όπως είναι ενδεικτικά η ελαιογραφία «Femme dans un fauteil» του Πικάσσο,το μπρούζινο γλυπτό του Τζιακομέτι «Quatre femmes sur socle», το «Mit Spaghetti genudelter Makkaroni» του Κάρον Ράμα και πολλά άλλα.
Ένα από τα έργα που μου προκάλεσαν εντύπωση ήταν και η ελαιογραφία «Traum des Soldaten» του Μαξ Μπέκμαν. To «Όνειρο του Στρατιώτη» το δημιούργησε ο Γερμανός καλλιτέχνης στα 58 του, το 1942, παρότι φέρει ως ημερομηνία το 1943, στην Ολλανδία όπου είχε αυτοεξοριστεί. Ο Μπέκμαν εγκατέλειψε την πατρίδα του -γεννήθηκε στην Λειψία- στις 19 Ιουλίου 1937, την επομένη της ομιλίας του Άντολφ Χίτλερ στα εγκαίνια της «Grosse Deutsche Kunsthausstellung», της «Μεγάλης Γερμανικής Τέχνης», στο Μόναχο, με σκοπό να μείνει στην Ολλανδία για ένα σύντομο διάστημα, το οποίο όμως κατέληξε δεκαετία, ως το 1947 οπότε αναχώρησε για τις ΗΠΑ όπου και πέθανε τρία χρόνια αργότερα.
Παρά τον πόλεμο και την κατοχή, ο Μπέκμαν ήταν ιδιαίτερα παραγωγικός όσο έμεινε στο Άμστερνταμ, ζωγραφίζοντας 6 τρίπτυχα, δύο μεγάλους κύκλους εικονογραφήσεων της Αποκάλυψης και του «Faust» του Γκαίτε και έναν σημαντικό αριθμό πινάκων.
Το «Όνειρο του Στρατιώτη» το ζωγράφισε όταν η Ευρώπη είχε βυθιστεί στον ναζιστικό ζόφο. Αυτό υποδηλώνει και ο τίτλος του διαστάσεων 90×145 εκ. πίνακα. Το όνειρο είναι μια ασυνέχεια χώρου και χρόνου, όπως είναι ακόμη ο κατακερματισμός και η εκτόπιση της μνήμης, καθώς και εικόνες επιθυμιών και φόβων.
Το δράμα του πολέμου αντανακλάται στο μαύρο φόντο του πίνακα. Ο νεαρός στρατιώτης, κλεισμένος μέσα σε ένα κλουβί, μοιάζει να ταλαντεύεται ανάμεσα σε δύο σαγηνευτικές και ταυτόχρονα απειλητικές καλλονές, όντας ξαπλωμένος μπροστά στην μία από αυτές, με το κόκκινο μαλλί και το σώμα φιδιού. Από το άνω τμήμα του πίνακα, ένας φοίνικας, σαν βόμβα που πέφτει από ψηλά, απειλεί να καταπλακώσει τρία βυθιζόμενα ανθρώπινα κεφάλια. Η ξανθιά καλλονή στα δεξιά, η στάση της οποίας θυμίζει την επίσης λευκοντυμένη «Γυναίκα του Αλγερίου» του Ντελακρουά που βρίσκεται στο Λούβρο έτσι όμως κοιτάζει στα δεξιά της, γονατισμένη και αυτή στο δεξί πόδι με υψωμένο το αριστερό της, έχει μια ομοιότητα με την Μάρλεν Ντήτριχ, ενώ το κομπιναιζόν αφήνει ακάλυπτο το δεξί στήθος της. Το λαμπερό, λευκό σαν σμάλτο δέρμα της, φαίνεται να φωτίζει τον πίνακα. Οι κίτρινοι κρίνοι, σύμβολο ματαιοδοξίας και μεγαλοπρέπειας, επέχουν και ρόλο πολλαπλασιαστή της γοητείας της. Το τεράστιο ρολόι που κρατά και το οποίο δείχνει 11:35 συμβολίζει τον χρόνο που περνά και χάνεται, οπότε η ξανθιά καλλονή μπορεί να ταυτιστεί και με την Τύχη, την άστατη θεά της μοίρας.
Ολόγυρα στην σύνθεση εμφανίζονται οιωνοί ζόφου. Ένας άνθρωπος με σώμα πτηνού και με νύχια γερακιού, φορώντας και αυτός στολή ομοιόχρωμη του στρατιώτη, συμβολίζει το alter ego του. Θηρία της Αποκάλυψης αναδύονται από τα νερά, ενώ ζώα που μοιάζουν με κάστορες προβάλλουν στο κάτω μέρος. Και πάνω δεξιά, στον καθρέπτη, αντανακλάται ένα πλοίο του οποίου οι σανίδες ξεθωριάζουν, συμβολίζοντας τον ορίζοντα του απολύτου, το θεϊκό, το άπειρο και την ύψιστη μορφή γνώσης.
Όλη δε η σύνθεση παραπέμπει σε ένα Θέατρο του Κόσμου κατά την διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου.

Κείμενο – φωτογραφία: Zalmoxis