Μαρίκα Κοτοπούλη – Ίων Δραγούμης

Ίων Δραγούμης και Μαρίκα Κοτοπούλη. Δύο άνθρωποι παθιασμένοι με ό,τι έκαναν. Εκείνος, γόνος πολιτικών, παθιασμένος ιδεολόγος μεγαλοϊδεατιστής και δημοτικιστής. Εκείνη, γόνος ηθοποιών (γονείς της ήταν οι ηθοποιοί Δημήτριος Κοτοπούλης και Ελένη Σιλιβάκου) θιασάρχης, παθιασμένη πρωταγωνίστρια. Πολλές οι διαφορές τους, κυρίως οι ταξικές. Αλλά και πολλές οι ομοιότητες. Με κυριότερη την ιδεολογική. Το σαλόνι της στους Αμπελοκήπους ήταν στέκι φιλοβασιλικών και εκεί συνεδρίαζε παρουσία του Δραγούμη η ενωμένη αντιβενιζελική αντιπολίτευση. Και οι δύο τους, έζησαν έναν παθιασμένο έρωτα, από τους πλέον θυελλώδεις αλλά και τραγικούς έρωτες της Ελλάδας του 20ου αιώνα.
Η σχέση  του Ίωνος Δραγούμη με την Μαρίκα Κοτοπούλη κράτησε 12 χρόνια. Ξεκίνησε με την γνωριμία τους τον Μάρτιο του 1908 και τελείωσε με την δολοφονία του πρώτου από τους βενιζελικούς παραστρατιωτικούς στις 31 Ιουλίου 1920, κατ’ εντολήν όπως πιστεύεται του πατέρα της πρώην αγαπημένης του Πηνελόπης Δέλτα, του Εμμανουήλ Μπενάκη. Εκτός όμως από τραγικός, ο έρωτάς υπήρξε σκανδαλώδης για τα ήθη της εποχής, αφού το ζευγάρι από το καλοκαίρι του 1912 συζούσε εκτός γάμου, κυρίως λόγω της αντίδρασης της μεγαλοαστικής οικογένειας του Δραγούμη για την ταξική τους διαφορά.
Η σχέση τους μπορεί να ξεκίνησε το 1908, η ιστορία αυτή όμως ξεκίνησε τον Μάρτιο του 1905 στο θέατρο «Ζιζίνια» όπου παρουσιαζόταν η Ορέστεια του Αισχύλου. Μάλιστα, προτού ξεκινήσει η παράσταση υπήρξε μια τυχαία συνάντηση του Δραγούμη με την Πηνελόπη Δέλτα η οποία βρέθηκε εκεί με τον σύζυγό της. Ο Δραγούμης συνοδευόταν από τον στενό του φίλο Κωνσταντίνο Καβάφη. Όταν ο Δραγούμης άκουσε τα λόγια της Ηλέκτρας συγκλονίστηκε και ρώτησε τον φίλο του ποία ήταν αυτή η φωνή με το συναρπαστικό ηχόχρωμα. Ήταν η Κοτοπούλη, η οποία είχε πρωταγωνιστήσει και στην τριλογία του Αισχύλου «Ορέστεια» το 1903. Η Μαρίκα Κοτοπούλη είχε ενσαρκώσει την Αθηνά Παλλάδα και απήγγειλε το «Χαίρε της Τραγωδίας» του Κωστή Παλαμά, με την απαγγελία για πρώτη φορά αρχαίου δράματος στη δημοτική γλώσσα να προκαλεί αναταραχή στα θεατρικά και κοινωνικά δεδομένα της εποχής. Ήταν τότε που οι οπαδοί της καθαρεύουσας, με την υποκίνηση από τον καθηγητή του Πανεπιστημίου Γεώργιο Μιστριώτη, αντέδρασαν βίαια, προκλήθηκαν επεισόδια με τραυματίες και έναν νεκρό (τα λεγόμενα «Ορεστειακά») και η συνέχεια των παραστάσεων διακόπηκε.
-«Η Κοτοπούλη» απάντησε ο Καβάφης στην ερώτηση του Δραγούμη. Παρά ταύτα, δεν πήγε στα καμαρίνια να την συγχαρεί. «Δεν ήταν ακόμη η ώρα, δεν ήμουν ακόμη έτοιμος για σένα» θα της έλεγε αργότερα. Η ώρα ήλθε τρία χρόνια αργότερα.
Το 1908 (χρονιά που ο Δραγούμης διέκοψε με την Πηνελόπη Δέλτα) ο 30χρονος  Ίων ήταν πρώτος γραμματέας της πρεσβείας στην Κωνσταντινούπολη και η 21χρονη Μαρίκα, θιασάρχης κιόλας, έφθανε στην Πόλη για μια σειρά παραστάσεων με τον θίασό της.
Ο Δραγούμης της έστειλε μετά την παράσταση τριαντάφυλλα και μία κάρτα που την προκαλούσε για βαρκάδα στον Βόσπορο. Αν και στην πρώτη τους συνάντηση εκείνος ήταν τρυφερός και ευγενικός και εκείνη ειρωνική, η φυσική έλξη που αισθάνονταν τους ένωσε από το πρώτο κιόλας βράδυ σε ζευγάρι, παρότι η Κοτοπούλη ήταν ήδη αρραβωνιασμένη με έναν άλλον. Ο έρωτας του Δραγούμη για την Πηνελόπη Δέλτα είχε πια περάσει και όπως έγραψε η ίδια, ο Ίων δεν είχε ανάγκη πια από τους ρομαντισμούς της. Επιπλέον, η Δέλτα -όπως και πολλοί άλλοι- υποστήριζε πως η Κοτοπούλη «έπαιζε» με τον Δραγούμη. Πότε τον αγνοούσε, πότε έκανε τρομερές σκηνές ακόμη και στη μέση του δρόμου. «Πόνεσα τραγικά και την αγάπησα, όπως ποτέ άλλοτε. Την παρακάλεσα χωρίς καμιά περηφάνεια, ενώ εκείνη κρατούσε τη δική της, φώναξα, θύμωσα, έπεσα στα πόδια της. Τέλος με φίλησε. Μου χάρισε τον κόσμο εκείνη τη στιγμή» έγραφε στο ημερολόγιό του ο Δραγούμης.
Η Κοτοπούλη πληροφορήθηκε για την δολοφονία του Δραγούμη από τους βενιζελικούς τρεις εβδομάδες αργότερα. Της είχαν πει ψέμματα, ότι είχε εξοριστεί, της έκρυβαν τις εφημερίδες και μόνο όταν αποφάσισε η ίδια να επισκεφθεί τον Βενιζέλο για να της δώσει εξηγήσεις, της το αποκάλυψαν. Σαν μια τραγική φιγούρα, σαν την Ηλέκτρα την ώρα που της ανακοινώνουν τον θάνατο του Ορέστη, έπεσε στο πάτωμα και άρχισε να γδέρνει με τα νύχια της τα σανίδια ματώνοντας και ουρλιάζοντας..
Στα 12 χρόνια της σχέσης τους σκέφθηκαν τον γάμο αρκετές φορές αλλά δεν το αποφάσισαν. Πότε δεν ήθελε ο ένας, πότε ο άλλος και σταθερά αντιδρούσε η οικογένεια του Δραγούμη.  Στην μυθιστορηματική τους σχέση αυτός της συμπαραστάθηκε να αντιμετωπίσει την μορφινομανία της,  αν και η Κοτοπούλη θα έμενε εξαρτημένη ως το τέλος της ζωής της από την μορφίνη, αυτή τον έβριζε, αυτός υπέφερε γι’ αυτήν, αυτή διακινδύνευσε την καριέρα της για εκείνον και οι δύο τους θα προπηλακίζονταν από τους βενιζελικούς, εκείνος εξορίστηκε (το 1917 εξορίστηκε από την Κυβέρνηση Βενιζέλου στην Κορσική μαζί με άλλους επιφανείς Έλληνες της εποχής όπως τον Ιωάννη Μεταξά, τον Δημήτριο Γούναρη, τον Γεώργιο Πεσμαζόγλου απ’ όπου γύρισε το 1919 στη Σκόπελο και τελικά αφέθηκε ελεύθερος τον Νοέμβριο του ίδιου χρόνου) εκείνη τον περίμενε.
Υπήρξαν και οι δύο παθιασμένοι με ό,τι έκαναν και αυτό ήταν ίσως μαζί με την φυσική έλξη ο συνδετικός κρίκος στην σχέση τους.