Μιχαήλ Αξελός «Παλιά Αθήνα» (1927)

Ο ζωγράφος και πρώτος Έλληνας σχεδιαστής χαρτονομισμάτων Μιχαήλ Αξελός (1877 – 1965) ανήκει στην γενιά εκείνη των καλλιτεχνών, όπως και ο Παύλος Μαθιόπουλος ή ο Επαμεινώνδας Θωμόπουλος, οι οποίοι βρέθηκαν στο μεταίχμιο μεταξύ ακαδημαϊσμού και γαλλικού μοντερνισμού. Το γεγονός αυτό συν το ότι η γενιά του 1930 που ακολούθησε άφησε πίσω της ένα βαρύ, ογκώδες και σπουδαίο έργο ήταν η αιτία -λόγω της αναπόφευκτης σύγκρισης αυτών των εποχών- να αδικηθεί το έργο τους.
Ο Αξελός ακολούθησε μεν συντηρητικά μονοπάτια (αφού εργάσθηκε για τράπεζες επιμελούμενος με ακαδημαϊκό σχολαστικισμό χαρτονομίσματα και γραμματόσημα) πλην όμως μέσα από αρκετά έργα του φανερώνονται στοιχεία που μαρτυρούν τις σπουδές του στο Παρίσι μεταξύ 1911 και 1914, δηλαδή προς το τέλος της Belle Époque (βρέθηκε στη Γαλλική πρωτεύουσα στον απόηχο της έκρηξης του φωβισμού, στο Salon d’Automne του 1905, και στην έξαρση του κυβισμού, στα Salons του 1910 και 1911) πρώτα στην Académie Julian μετά στην Académie de la Grande Chaumière. Σε αντίθεση με ζωγράφους της γενιάς του, όπως ο Κωνσταντίνος Μαλέας και ο Κωνσταντίνος Παρθένης οι οποίοι βρέθηκαν περίπου την ίδια περίοδο στο Παρίσι και μπόρεσαν να αφομοιώσουν τα κηρύγματα του μοντερνισμού, ο Αξελός προτίμησε να κινηθεί καλλιτεχνικά στην ασφάλεια της ακαδημαϊκής γνώσης, καθώς γνώριζε ότι, επιστρέφοντας στην Αθήνα, θα ήταν υποχρεωμένος να κινηθεί σε συντηρητικούς δρόμους.
Μόνο μετά το 1950 αποπειράθηκε να ξεφύγει από τα όρια του ακαδημαϊσμού, χρησιμοποιώντας πάντα  την μοναδική σχεδιαστική του ικανότητα, την καλή γνώση του χρώματος και την άρτια τεχνική του κατάρτιση. Η αποδέσμευσή του το 1946 από τα υπαλληλικά του καθήκοντα πρώτα το 1902 στην Εθνική Τράπεζα και μετά το 1928 στην Τράπεζα της Ελλάδος όπου εργαζόταν στο σχεδιασμό τραπεζογραμματίων (αλλά και με οτιδήποτε άλλο απαιτούσε καλλιτεχνική επιμέλεια όπως λαχεία, ομόλογα, σπιρτόκουτα, συναλλαγματικά έγγραφα, κ.λπ., ενώ ήταν και ο σχεδιαστής το 1928 του εμβλήματος της Τράπεζας, που παρουσιάζει τη θεά Αθηνά καθισμένη σε αρχαϊκό κάθισμα) σηματοδότησε μια νέα περίοδο στην καλλιτεχνική του δημιουργία. Η ζωγραφική του κατά κάποιον τρόπο απελευθερώθηκε, έγινε λιγότερο αυστηρή και ξέφυγε από το συντηρητικό πλαίσιο όπου ο ίδιος την είχε λόγω καριέρας τοποθετήσει.
Ένα από τα έργα του της πρώτης του περιόδου όπου απηχούνται οι αναμνήσεις από τις σπουδές του στο Παρίσι είναι η «Παλιά Αθήνα» του 1927, έργο που ανήκει στην συλλογή της Τραπέζης της Ελλάδος. Ο Αξελός μετέτρεψε τους όγκους των κτιρίων σε γεωμετρικά σχήματα παραλείποντας τις λεπτομέρειες από αυτά και αποδίδοντάς τα σε ροδόχροες αποχρώσεις μορφοποιώντας της προσωπική του ανάμνηση από την πόλη. Η οικιστική παρέμβαση που επιχείρησε η κυβέρνηση Βενιζέλου για το εκσυγχρονισμό του οικιστικού χώρου με τον οικιστικό νόμο του 1923 υποβαθμίστηκε υπό την πίεση του προβλήματος στέγασης των προσφύγων  και των μεσαίων στρωμάτων και οδήγησαν σε λύσεις που επηρέασαν την μορφή της πόλης. Αυτήν την νοσταλγική διάθεση της πόλης που χανόταν αντανακλά και ο συγκεκριμένος πίνακας του Αξελού.