Η Αγία Αικατερίνη αγιογραφηθείσα από τον Φώτη Κόντογλου. Τοιχογραφία. Ζωοδόχος Πηγή Παιανίας, 1946.

Το 1939 ήταν μια διπλά σημαντική χρόνια για τον Μητροπολιτικό ναό της Ζωοδόχου Πηγής της Παιανίας: 37 χρόνια από την έναρξη των εργασιών ανέγερσής του και 34 από την αποπεράτωσή του, το εκκλησιαστικό συμβούλιο αποφάσισε αφενός την επέκταση του σταυροειδούς εγγεγραμμένου με τρούλλο ναού και αφετέρου την αγιογράφησή του από έναν μεγάλο καλλιτέχνη, τον Φώτη Κόντογλου.
Η πρόταση ήταν ομολογουμένως τολμηρή για έναν περιφερειακό ναό, αφού ακόμη ήταν ελάχιστοι οι ναοί που είχαν αγιογραφηθεί με την «βυζαντινή» τεχνοτροπία του Κυδωνιάτη ζωγράφου (γεννήθηκε 8 Νοεμβρίου του 1895 –κατ’ άλλες πηγές του 1896- στο Αϊβαλί της Μικράς Ασίας, ενώ σε διάφορα βιογραφικά σημειώματά του έχει αναφέρει διάφορα έτη γέννησης, από το 1892 ως το 1897!). Ουσιαστικά, ο Κόντογλου «μυήθηκε» στην βυζαντινή και μεταβυζαντινή τεχνοτροπία σε ένα ταξίδι που πραγματοποίησε το 1932 στο Άγιον Όρος. Αμέσως μετά, θα οργανώσει την πρώτη του έκθεση με έργα από το Άγιον Όρος στην Μυτιλήνη, ενώ το φθινόπωρο του ίδιου έτους θα μεταφέρει την ίδια έκθεση στο Λύκειο των Ελληνίδων στην Αθήνα.
Με εμπειρία 7 χρόνων και με ελάχιστα δείγματα «βυζαντινής τεχνοτροπίας» όπως λ.χ. στην μητρόπολη της Άμφισσας από τον Σπύρο Παπαλουκά το 1927 ή τον Άγιο Διονύσιο τον Αρεοπαγίτη από τον Σπύρο Βασιλείου το 1936, ήταν μια τολμηρή πρόταση.
Η αγιογράφηση ξεκίνησε το 1939 όμως λόγω της κήρυξης του πολέμου συνεχίστηκε το 1946 και ολοκληρώθηκε το 1951.
Ο Κόντογλου ζωγράφισε πλήθος παραστάσεων και αγίων στην εκκλησία της Παιανίας. Την «Πλατυτέρα επί Θρόνου» (εικόνα της Θεοτόκου που είναι και το κυριότερο μέρος του έργου του στον ναό αυτό στο Λιόπεσι) μεταξύ 1939 και 1940, τους Αγίους Χριστόφορο, Θεόδωρο, Φιλοθέη, Μαρίνα, Παρασκευή, Μαύρα, Ευφημία, Φεβρωνία και Αναστασία Φαρμακολύτρια (1946) και τους δύο εορτάζοντες αγίους της 25ης Νοεμβρίου: Αγία Αικατερίνη και Άγιο Μερκούριο.
Από το έργο του Κόντογλου στην Ζωοδόχο Πηγή επέλεξα την εικόνα της Αγίας Αικατερίνης για να ευχηθώ χρόνια πολλά στις Αικατερίνες που γιορτάζουν σήμερα που γράφω το παρόν αφιέρωμα με στοιχεία βασισμένα στην μελέτη του έργου του Κόντογλου από τον καθηγητή Ιστορίας της Τέχνης Νίκο Ζία το 1991.

Zalmoxis, 25.11.2015