«Ορφέας και Ευρυδίκη».
Το θέμα της «Κουρτίνας Ασφαλείας» της Κρατικής Όπερας της Βιέννης.

Ακούγοντας κάποιος τον όρο “Iron Curtain” το πιθανότερο είναι να πάει το μυαλό του στο πάλαι ποτέ “Σιδηρούν Παραπέτασμα”. Την νοητή διαχωριστική γραμμή μεταξύ των κομμουνιστικών χωρών του Συμφώνου της Βαρσοβίας (Σοβιετική Ένωση, Πολωνία, Τσεχοσλοβακία, Ρουμανία, Ουγγαρία, Βουλγαρία κ.λπ.) και των κρατών του Νατοϊκού συνασπισμού που βαφτίσθηκε έτσι από τον Ουίνστον Τσώρτσιλ.

«Ιron Curtain” ονομάζουν οι Βρετανοί το λεγόμενο “Παραπέτασμα Ασφαλείας” (Safety Curtain) το οποίο στις ΗΠΑ είναι γνωστό ως “Fire Curtain”) που όμως δεν είναι κατ΄ανάγκην “σιδερένιο” (μπορεί λ.χ. να είναι κατασκευασμένο από fibreglass) και βρίσκεται ακριβώς πίσω από την αψίδα του προσκηνίου. Ρόλο έχει, χάρη στο πυρίμαχο υλικό κατασκευής του, να αποτρέψει την επέκταση τυχόν πυρκαγιάς από τα παρασκήνια στην σκηνή και στην αίθουσα παραστάσεων. Παρά τον “προστατευτικό” τους ρόλο, αυτές οι “κουρτίνες” είναι σημείο αναφοράς στις διασημότερες όπερες και αποτελούν αυτόνομα έργα τέχνης. Από το 1998, η έκθεση “Παραπέτασμα Ασφαλείας” έχει μεταμορφώσει την κουρτίνα αυτή της Κρατικής Όπερας της Βιέννης σε ένα μόνιμο έκθεμα, το οποίο ανανεώνεται κατ΄επιλογήν μιας επιλεγμένης κριτικής επιτροπής (αυτήν την αποτελούν οι Daniel Birnbaum, Akiko Miyake και Hans Ulrich Obrist).
Τον Αύγουστο του 2015 βρέθηκα στην Βιέννη όπου και επισκέφθηκα την όπερα της πόλης, την περίφημη Wiener Staatsoper. Στην επίσκεψή μου αυτή είδα και την περιβόητη αυτή «Κουρτίνα Ασφαλείας» ή «Πυρασφαλείας» όπως ονομαζόταν τα παλιά χρόνια η οποία είναι στην ουσία ένας ολόκληρος πίνακας ζωγραφικής. Το θέμα του «πίνακα» τον οποίο δημιούργησε ο Rudolf Eisenmenger, είναι ο Ορφέας ο οποίος κρατώντας την λύρα οδηγεί την Ευρυδίκη προς την έξοδο του Άδη. O δημιουργός, ο Rudolf Hermann Eisenmenger (7 Αυγούστου 1902 – 3 Νοεμβρίου 1994) ήταν Αυστριακός , πολύ γνωστός για την τοιχογραφία του “Επιστροφή από το Ανατολικό Μέτωπο”) και για το έργο του “Δρομείς στην τελική Ευθεία” που βραβεύθηκε με το ασημένιο μετάλλιο σε καλλιτεχνικό διαγωνισμό στο πλαίσιο των Ολυμπιακών Αγώνων του 1936. Ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής κατά την ναζιστική περίοδο και μετά τον πόλεμο συνέχισε να εργάζεται στην Βιέννη αναλαμβάνοντας πλήθος παραγγελιών και λαμβάνοντας αρκετά βραβεία. Το 1950 ανέλαβε τον σχεδιασμό της ταπισερί στην Αίθουσα Gustav Mahler της Όπερας της Βιέννης και το 1955 δημιούργησε την “Σιδηρά Κουρτίνα” της (Eiserne Vorhang ή Schutzvorhang στα γερμανικά) με θέμα τον Ορφέα και την Ευρυδίκη από την όπερα του Christoph Willibald Gluck. Η επιλογή δεν ήταν ασφαλώς τυχαία, μιας και το εν λόγω μελόδραμα ανέβηκε για πρώτη φορά στην Όπερα της Βιέννης στις 5 Οκτωβρίου 1762.

Κείμενο – Φωτογραφία: Zalmoxis