Franz van Mieris ο Πρεσβύτερος: «Ιππότης στο Κατάστημα». Λάδι σε ξύλο, 1660.
Kunst Historisches Museum. Βιέννη,

Τον Αύγουστο του 2015 βρέθηκα για λίγες μέρες στην Βιέννη. Μία από αυτές τις μέρες την πέρασα στο περίφημο Kunst Ηistorisches Museum και στο τέλος της κατέληξα στο ίδιο συμπέρασμα στο οποίο είχα οδηγηθεί και άλλες φορές στο παρελθόν: κάθε πόλη με τόσο σπουδαία παράδοση και πολιτισμό πρέπει να την επισκεφθείς περισσότερες της μίας φορές ώστε κάποια από αυτές να την αφιερώσεις ειδικά στα μουσεία και στις πινακοθήκες της. Όχι μόνο λόγω του όγκου και της ποσότητας των έργων τους αλλά μόνο και μόνο για να αφιερώσεις τον απαραίτητο χρόνο στην «ανακάλυψη» (και την χαρά που αυτή προσφέρει στους λάτρεις της τέχνης και της ιστορίας της) των λεπτομερειών εκείνων που κάνουν κάποια έργα –και εν προκειμένω κάποιους πίνακες- τόσο ξεχωριστά.
Ένα τέτοιο αντιπροσωπευτικό παράδειγμα που βεβαιώνει του λόγου το ασφαλές είναι και ο πίνακας του Frans van Mieris του Πρεσβύτερου «Ο Ιππότης στο Κατάστημα» που είναι και ένας από τους πιο σημαντικά έργα του και ο οποίος εξηγεί γιατί ο Frans van Mieris ήταν ένας ζωγράφος που ευτύχησε να δει τους πίνακές του να πωλούνται σε πανάκριβες τιμές, δυσπρόσιτες ακόμη και για πολλούς ευκατάστατους της εποχής. Ο Λεοπόλδος Α΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και ο Μέγας Δούκας της Τοσκάνης Cosimo III de’ Medici, περιλαμβάνονταν, ενδεικτικά,  στους αγοραστές του.
Ο Frans van Mieris ο πρεσβύτερος (16 Απριλίου 1635 – 12 Μαρτίου 1681) πρόγονος επίσης διασήμων ζωγράφων όπως οι γιοι του Jan (1660–1690) και Willem (1662–1747) καθώς και ο συνονόματός του Frans van Mieris ο νεώτερος (1689–1763) γεννήθηκε και έζησε στο Leiden της νότιας Ολλανδίας. Το Leiden που ήταν γνωστό ήδη από τον 8^ο αιώνα, γνώρισε τον 16^ο και 17^ο αιώνα μια γρήγορη ανάπτυξη κυρίως λόγω της εριουργίας, της υφαντουργίας, της περίφημης τσόχας του και του επίσης διάσημου καμελό του. Πέραν όμως την παραγωγής και του εμπορίου, το Leiden ήταν και ιδιαίτερο πολιτισμικό κέντρο με πανεπιστήμιο που ίδρυσε το 1575 ο Γουλιέλμος Α’ της Οράγγης και με μεγάλη παράδοση εκδοτική και ζωγραφική αφού εκεί έζησαν ο ζωγράφος Christoffel Plantijn και ο μαθητής του Lodewijk Elzevir (1547-1617) ο οποίος άνοιξε βιβλιοπωλείο και εκδοτικό οίκο τον μετέπειτα γνωστό ως «Elzevier» όπως μετέτρεψαν οι απόγονοί του το επώνυμό τους.
Ζώντας λοιπόν τον 17^ο αιώνα στην γενέτειρα του καπιταλισμού (Ολλανδία) και σε μια πόλη διάσημη για τα υφάσματά της δεν είναι παράξενο που ο Frans van Mieris ο Πρεσβύτερος διάλεξε για θέμα του έναν ιππότη μέσα σε ένα κατάστημα με υφάσματα.
Ο πίνακας με πρώτη ματιά είναι ακριβώς αυτό που λέει ο τίτλος του: «Ο Ιππότης μέσα στο Κατάστημα». Να όμως που ο συγκεκριμένος πίνακας δικαιολογεί και το συμπέρασμά μου ότι η επίσκεψη σε ένα μουσείο, σε μια πινακοθήκη, απαιτεί καθαρό μυαλό και κυρίως άνεση χρόνου. Αν μείνει κάποιος στο προφανές θα μείνει με την εντύπωση ενός καλλιτεχνικά καλού αποτελέσματος και μέχρι εκεί. Αν προσέξει όμως μερικές λεπτομέρειες θα θαυμάσει την ευφυΐα και φαντασία του ζωγράφου. Παρότι το λευκό χρώμα (σε καπέλο και μανίκια) και η ζωντάνια στις εκφράσεις των 2 κεντρικών προσώπω τραβούν το βλέμμα του παρατηρητή στον πελάτη που φλερτάρει ακουμπώντας με ολοφάνερα ερωτική διάθεση το πηγούνι της πελάτισσας και στην πελάτισσα η οποία με την σειρά της φαίνεται να ανταποκρίνεται, κάτι όχι τόσο ασυνήθιστο σε καθημερινότητα και σε ζωγραφικές αναπαραστάσεις της, το «κλειδί» της αποκρυπτογράφησης του θέματος είναι κρυμμένο σε άσχετο σημείο. Στα δεξιά του πίνακα, πάνω στο τραπέζι είναι απλωμένο ένα χαλί. Στην ετικέτα του έχει μια επιγραφή: «COMPARE». Η ερμηνεία της λατινικής αυτής λέξης που λειτουργεί ως κρυφό μήνυμα είναι διπλή: σημαίνει «Συγκρίνετε» και «Αγοράστε». Μένει διφορούμενο αν πρόκειται για μια προτροπή εν είδει διαφήμισης του εμπορικού «οίκου» στον καταναλωτή να συγκρίνει ποιότητα και τιμές ώστε να αγοράσει από αυτόν ή αν το «αγοράστε» υπονοεί για τον προσεκτικό παρατηρητή τον αγοραίο έρωτα οπότε ο ιππότης δεν ερωτοτροπεί αλλά «συγκρίνει» ένα από τα «κορίτσια» του (όχι εμπορικού στην περίπτωση αυτή) «οίκου» για να «αγοράσει» τον έρωτα. Το διφορούμενον του μηνύματος ενισχύεται και από την έκφραση του καθιστού ηλικιωμένου άνδρα στα δεξιά: αποδοκιμάζει το σε δημόσια θέα φλερτ του ιππότη στην πελάτισσα ή μήπως είναι ο προαγωγός του «σπιτιού»;