Νikolai Getman: «Οι Φυλακισμένοι του Γκουλάγκ». Λάδι σε καμβά.

Ο Ουκρανός ζωγράφος Nikolai Getman πέρασε 5 χρόνια της νιότης του, από τα 23 του ως τα 28 του οπότε και τέλειωσε ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος, μαχόμενος ως στρατιώτης του Κόκκινου Στρατού. Επιστρέφοντας, προτού καν ξαναπιάσει την τέχνη του (είχε σπουδάσει Καλές Τέχνες στην γενέτειρά του, το Χάρκοβο, όπου μεγάλωσε σε άθλιες συνθήκες) η νέα πατρίδα του ΕΣΣΔ (ο ίδιος είχε γεννηθεί το 1917, όταν ακόμη η Ουκρανία ήταν ανεξάρτητη) φρόντισε να του δείξει την ευγνωμοσύνη της για αυτά τα 5 χρόνια που της αφιέρωσε: συνελήφθη το 1945 για «αντισοβιετικά εγκλήματα». Αυτά δεν ήταν τίποτε άλλο από το ότι ένας από τους φίλους του είχε ζωγραφίσει, όπως κατήγγειλε ένας από τους καταδότες του καθεστώτος, πάνω σε ένα πακέτο τσιγάρα, μια καρικατούρα του «πατερούλη» Στάλιν. Η ανταμοιβή του για τα 5 χρόνια στον πόλεμο ήταν να καταδικαστεί τον Ιανουάριο του 1946 να περάσει άλλα 8 χρόνια σε στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας, τα γνωστά γκουλάγκ (ενιαία δίκτυα εκατοντάδων στρατοπέδων καταναγκαστικής εργασίας) στο Taishetlag της Σιβηρίας και στο Svitlag της Kolyma, κάπου στην Ρωσική Άπω Ανατολή, ανατολικότερα και από την Σαχαλίνη ακόμη και από την Ιαπωνία.
Εκεί, ο Getman κρατούσε σημειώσεις και πρόχειρα σκίτσα, τα οποία χρησιμοποίησε για να ζωγραφίσει αργότερα τις κακουχίες των πολιτικών κρατουμένων, την αναγκαστική εργασία, την πείνα, τα βασανιστήρια και εν γένει τις απάνθρωπες συνθήκες διαβίωσης εκατομμυρίων ανθρώπων που εξορίστηκαν στις απομονωμένες περιοχές της Ρωσίας σε Αρκτικό Κύκλο και Σιβηριανή Άπω Ανατολή.
Αυτές του τις εμπειρίες τις μετέφερε για 4 δεκαετίες, κρυφά από το καθεστώς, με λάδι στον καμβά.
Καθώς οι Σοβιετικοί φρόντιζαν να μην υπάρξουν φωτογραφικά ντοκουμέντα που θα τους εξέθεταν, οι δεκάδες πίνακες του Getman με θέμα τα γκουλάγκ δεν αποτελούν μόνο έργα τέχνης αλλά και αρχειακό ντοκουμενταριστικό υλικό με εικόνες τρόμου και αθλιότητας.
Ένας από τους γνωστότερους πίνακές του είναι και η ελαιογραφία «Οι φυλακισμένοι του Γκουλάγκ».
Στον πίνακα απεικονίζονται συγκρατούμενοι του Ουκρανού καλλιτέχνη (οι οποίοι γνώριζαν ασφαλώς ότι το πιθανότερο ήταν να πεθάνουν μέσα στην κόλαση των γκουλάγκ) την στιγμή του φαγητού. Οι μερίδες ήταν πολύ μικρές για ανθρώπους που σε δύσκολες (καιρικές και όχι μόνο) συνθήκες υποχρεούνταν να σκάβουν σε ορυχεία, κάτω από την τούντρα, να χτίζουν γέφυρες, να φτιάχνουν σιδηροτροχιές, κ.λπ.
Ο παλαιότερος και πιο ηλικιωμένος κρατούμενος εικονίζεται καθιστός να έχει φάει λίγο μόνο από την μερίδα του, μιας και για να επιβιώσει έπρεπε να τρώει από λίγο κάθε τόσο. Αντίθετα, ο άμαθος και ανυποψίαστος από τις συνθήκες πείνας και σκληρής εργασίας νεοφερμένος κρατούμενος. όρθιος, επιπόλαια φερόμενος, έχει ήδη αδειάσει το πιάτο του, με πιο πιθανό μενού ένα κομμάτι ψωμί και «balanda», τον χυλό των φυλακισμένων από βρασμένα δημητριακά με ρύζι και κομμάτια λαχανικών.
Σε αντίθεση με τον γενικό κανόνα, ο Getman ελευθερώθηκε, μετά από 8 χρόνια, καθώς η τέχνη του στο σκίτσο και στην ζωγραφική τον έκανε τόσο διάσημο που το καθεστώς του ζήτησε να φιλοτεχνήσει προπαγανδιστικές αφίσες της ΕΣΣΔ με αντάλλαγμα την ελευθερία του.
Οι πίνακες με τα γκουλάγκ είδαν για πρώτη φορά το φως της δημοσιότητας το 1993 σε μια ιδιωτική έκθεση στην γκαλερί της Ένωσης Ρώσων καλλιτεχνών στο Οριόλ της Ρωσίας, ενώ σε δημόσια παρουσίαση εκτέθηκαν το 1995 στο Θέατρο Turgenev στο Οριόλ με τίτλο «Τα Γκουλάγκ με τα Μάτια ενός Καλλιτέχνη» με τον Αleksandr Solzhenitsyn , τον συγγραφέα του «Αρχιπέλαγος Γκουλάγκ» παρόντα στα εγκαίνια.
Ο Getman πέθανε το 2004 σε ηλικία 87 ετών στο Οριόλ.