Edward Coley Burne-Jones «The Baleful Head» (c.1876)

Τα «παιχνιδιάρικα» τεχνάσματα των ζωγράφων δεν είναι κάτι ασυνήθιστο στην τέχνη τους. Δεν είναι λίγα τα έργα όπου ο καλλιτέχνης επιλέγει την παραπλάνηση του «ανυποψίαστου» θεατή και εμπνέει το κοινό να μην μείνει στην πρώτη ματιά και στο προφανές, αλλά να ανταποκριθεί με οξυδέρκεια στην πρόσκληση για μια προσεκτική και σε βάθος παρατήρηση του έργου του. Καλείται δηλαδή ο παρατηρητής να ερευνήσει με προσεκτική ματιά αυτό που επιμελώς «κρύβει» (στην ουσία υπονοεί) ο ζωγράφος, ο οποίος λειτουργώντας με την τεχνική του ταχυδακτυλουργού, συχνά υποβάλει το κοινό με διάφορα τρικ (όπως λ.χ. με σχήματα, με προοπτικές, με σκιάσεις, κ.ο.κ.) στο να βλέπει στον πίνακα ένα «προφανές» το οποίο ενδέχεται κάποιες φορές να είναι ακόμη και ανύπαρκτο.
Ένα τέτοιο παράδειγμα ανύπαρκτου προφανούς αποτελεί και η ελαιογραφία του Edward Coley Burne-Jones «The Baleful Head».
Στην «Αποτρόπαια Κεφαλή» ο Jones εικονίζει τον Περσέα να δείχνει στην Ανδρομέδα το κομμένο κεφάλι της Μέδουσας. Σύμφωνα με την μυθολογία και η φευγαλέα ματιά στο κεφάλι της Μέδουσας, ακόμη και μετά την καρατόμησή της από τον μυθικό ήρωα, μπορούσε να παραλύσει τον θεατή και να τον μεταμορφώσει σε πέτρινο άγαλμα. Ο μόνος τρόπος που μπορούσε να αντικρίσει κάποιος το πρόσωπο της Μέδουσας ήταν να το δει μέσα από αντανάκλαση σε ένα καθρέπτη, σε μια υδάτινη επιφάνεια, κοκ. Έτσι, ο Περσέας, αφού ελευθέρωσε με βάση τον μύθο την Ανδρομέδα, παρουσιάζεται στον πίνακα να της δείχνει το πρόσωπο της Μέδουσας.
Ο θεατής εδώ μένει με την εντύπωση ότι ο Περσέας δείχνει στην Ανδρομέδα το κεφάλι της Μέδουσας όπως αυτό καθρεφτίζεται πάνω στην επιφάνεια του νερού στο πηγάδι. Με μια προσεκτικότερη όμως ματιά, καταλαβαίνει πως δεν έχουν ακριβώς έτσι τα πράγματα. Ο Περσέας δεν κοιτάζει την Μέδουσα αλλά την Ανδρομέδα. Μάλιστα, αν δώσει ακόμη περισσότερη προσοχή, θα διαπιστώσει και κάτι άλλο: πως ούτε η Ανδρομέδα κοιτάζει το κομμένο κεφάλι της Μέδουσας. Το βλέμμα της, όπως αυτό αποτυπώνεται στην αντανάκλαση πάνω στο νερό, είναι στραμμένο στον Περσέα. Η ανταπόκριση ενός έρωτα και η εξέλιξή του σε αμοιβαία έλξη, συχνά στην πραγματική ζωή διαπιστώνεται μέσα από μια αφορμή που «σκηνοθετείται» από τον έναν από τους δύο, πολλές φορές χωρίς να το αντιληφθεί το περιβάλλον ολόγυρα. Στην υπόθεση του πίνακα, το κεφάλι της γοργόνας είναι η αφορμή που ψάχνει ο Περσέας για να αγγίξει το χέρι της Ανδρομέδας κοιτώντας ταυτόχρονα τις αντιδράσεις καθώς της αποδεικνύει συν τοις άλλοις και την θεϊκή του καταγωγή (γιος του Δία και της Δανάης).
Το υπονοούμενο του έρωτα που αναπτύσσεται μεταξύ των δύο πρωταγωνιστών του πίνακα απεικονίζεται και στα κατάφορτα με καρπούς κλαδιά στο φόντο του και εν προκειμένω με μήλα, πανάρχαιο σύμβολο ερωτικής ένωσης. Ενδιαφέρον έχει και ένα ακόμη τρικ. Το γαλήνιο και πάντως κάθε άλλο παρά φρικιαστικό πρόσωπο της Μέδουσας παρουσιάζεται σχεδόν το ίδιο όμορφο με αυτό της ηρωίδας. Γενικότερα μεν, στα έργα του Burne-Jones δεν υπάρχει ασχήμια, όμως το όμορφο γαλήνιο πρόσωπο της Μέδουσας αναιρεί όχι μόνο τον μύθο της άσχημης γοργόνας αλλά και την ίδια την ονομασία του έργου του ζωγράφου. («Αποτρόπαια κεφαλή»). Το κεφάλι αυτό ήταν γνωστό στους ελληνικούς μύθους με το όνομα «Γοργόνειο». Ονομάστηκε έτσι διότι το τέρας αυτό ονομαζόταν και «Μέδουσα» (από το μέδω = κυριαρχώ) αλλά και «Γοργώ» («άγριο βλέμμα»). Καθώς δε ο Περσέας αποκεφάλισε την μία από τις 3 γοργόνες (οι άλλες 2 ήσαν η Σθενώ και η Ευρυάλη) με την βοήθεια της Αθηνάς, αφιέρωσε το κεφάλι στην θεά η οποία το τοποθέτησε στην ασπίδα της απολιθώνοντας όποιον το έβλεπε.
Εδώ, τα τρομερά φίδια που είχε αντί για μαλλιά η Μέδουσα φαίνονται να εξαπλώνονται στα κλαδιά με τα μήλα, ενώ όπως είναι σκυμμένοι ο ήρωας και η ηρωίδα εκατέρωθεν της κεφαλής της, η γοργόνα παρουσιάζεται σαν να τους «αγκαλιάζει» με κλειστά μάτια -σαν σε βλέμμα κατανόησης αυτού που συμβαίνει- την στιγμή που οι ματιές τους διασταυρώνονται σε μια σύνθεση που σε γενικές γραμμές δείχνει και την υπεροχή του Έρωτα επί του Θανάτου.