Ο δόκτωρ Ιούδας Σαιν Σιμόν

Μάρτιος 2007: διανύω ήδη τον δεύτερο μήνα του ταξιδιού μου στις χώρες της Κεντρικής Αμερικής και μπαίνω -για δεύτερη φορά μετά την σύντομη επίσκεψή μου στο Μπελίζ- στην Γουατεμάλα, ίσως την πιο ενδιαφέρουσα κεντροαμερικανική χώρα. Αφήνοντας την δεύτερη σε πληθυσμό πόλη της, το ορεινό Quetzaltenango που είναι χτισμένο στα 2.400 μέτρα με το τυπικώς «Ωκεάνιο» κλίμα του, κατεβαίνω υψόμετρο, σχεδόν κατά 1 χιλιόμετρο στο Panajachel και στα 1.597 μέτρα και από εκεί βρίσκομαι στο Chichicastenango. Μια πόλη γύρω στα 140 χιλιόμετρα Βορειοδυτικά της πρωτεύουσας σε υψόμετρο 1.965 μέτρων. Παρότι και αυτή βρίσκεται κοντά στα 2.000 μέτρα, έχει διαφορετικό κλίμα από το Quetzaltenango, γύρω στους 5 βαθμούς παραπάνω. Πολύ πιο ήπιες θερμοκρασίες δηλαδή που θυμίζουν, με 25°C Μάρτιο μήνα, Μεσόγειο.
Η πόλη αυτή των 50.000 κατοίκων (ξεπερνά τους 100.000 με τα γύρω χωριά) κατοικείται σε ποσοστό 99% από ιθαγενείς, τους ινδιάνους K’iche’ ονομασία που σημαίνει «Πολλά» («k’i») «Δένδρα» («che»). Οι K’iche’ αριθμούν περί το 1,6 εκατομμύριο ή το 11% του πληθυσμού της χώρας και μάλιστα έχουν βγάλει και νομπελίστρια, την ακτιβίστρια Rigoberta Menchú Tum (Νόμπελ Ειρήνης 1992 για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων των ιθαγενών κατά την διάρκεια και μετά τον εμφύλιο στην Γουατεμάλα από το 1960 ως το 1996).
Τα αξιοθέατα της πόλης, συγκριτικά με το μέγεθός της και την τοποθεσία της πάνω σε βουνοκορφές, δεν είναι και λίγα: η Iglesia de Santo Tomás (ρωμαιοκαθολικός ναός χτισμένος το 1545 πάνω σε αρχαίο ναό των Μάγια) το Μουσείο του Chichicastenango, η υπαίθρια αγορά (λειτουργεί κάθε Πέμπτη και Κυριακή και όπου βρίσκεις από ζώα μέχρι βότανα και από υφαντά μέχρι εργαλεία και τρόφιμα) ή το πέτρινο είδωλο του θεού της Γης Huyup Tak’ah στον θυσιαστήριο βωμό Pascual Aba .
Ανάμεσα στα πολλά ενδιαφέροντα που έχει να δει κάποιος στο Chichi, όπως αποκαλούν την πόλη, είναι και τα είδωλα του Maximon.
Μακρινή ανάμνηση του Γάλλου φιλόσοφου κοινωνιολόγου σοσιαλιστή (ο οποίος ήταν και ο πρώτος που εισηγήθηκε την πολιτική ένωση της Ευρώπης) κόμη Saint Simon (Claude Henri de Rouvroy, comte de Saint-Simon, 17.10.1760 – 19.05.1865) είναι ο συνονόματός του άγιος, ο Saint Simon ή Maximon. Το «Maximon»πιθανότατα να οφείλεται και στην παραφθορά της ινδιάνικης λέξης «Ximon» που σημαίνει «σωρός»/»δεσμίδα», άρα έχει να κάνει και με την «πληθώρα»/«πλούτο» αλλά και με την «ακινητοποίηση» και ίσως γι αυτό εμφανίζεται ως είδωλο σχεδόν πάντοτε καθιστός.
Ο Saint Simon ή Maximon λατρεύεται από τους ινδιάνους Μάγια στη Γουατεμάλα. Αποτελεί μια ιδιότυπη θεοκρασία μεταξύ του comte de Saint-Simon, του Ιούδα του Ισκαριώτη και μιας αρχαίας θεότητας που μεσολαβούσε μεταξύ ανθρώπων και του Πανθέου των Μάγια (Mum, Caji Imox, Tecun Uman, Beleze Κat, κ.λπ.). Και σχεδόν πάντοτε, απεικονίζεται ντυμένος ως αριστοκράτης (όπως ο φιλόσοφος κόμης Σαιν Σιμόν) στα δε αγάλματά του (συχνά σε φυσικό μέγεθος) οι πιστοί τους φορούν γυαλιά ηλίου, κομψά ρούχα, φουλάρια, γραβάτες.
Πρότυπο του αγίου είναι ο αρχαίος υποχθόνιος θεός των Μάγια Ma’am («πρόγονος» / «Προ-Προπάππος»).
Όπως πιστεύουν οι Γουατεμαλτέκοι Μάγια, είναι ο «μεταφραστής» των προσευχών στους θεούς, σαν να τις επαναδιατυπώνει ώστε να γίνουν αποδεκτές. Ακόμη, πιστεύεται ότι διαλύει τα μάγια, προστατεύει την παραγωγή και την σοδειά, είναι βροχοποιός και θεωρείται ακόμη θεραπευτής, άγγελος, ψυχοπομπός, ακόμη και εξωγήινος.
Ως Ιούδας Ισκαριώτης, συνδέεται με την παράδοση ότι δεν πρόδωσε τον Χριστό (έχει ενδιαφέρον ότι και οι ιθαγενείς είχαν μια θεότητα που σταυρώθηκε) αλλά η «προδοσία» ήταν προσυμφωνημένη ώστε να εκπληρωθεί η προφητεία και ότι τα 30 αργύρια τα απέσπασε για να τα μοιράσει στους φτωχούς. Έτσι, ο Saint Simon ή Maximon θεωρείται ένας άγιος ο οποίος φέρνει λεφτά στους φτωχούς και καλείται και San Judeo.
Παλαιότερα, η λατρεία του Saint Simon συνδεόταν και με λιγότερο «πνευματικά» θέματα και συνήθως –ακόμη και σήμερα- είναι ο προστάτης των υλικών απολαύσεων. Όχι τυχαία λοιπόν, το είδωλό του έχει σχεδόν πάντα στο στόμα ένα πούρο και δίπλα του έχει μπουκάλια με ρούμι ή αγκουαρντιέντε και χρήματα. Σε μερικά σπίτια μπορεί να κρατά και όπλο (σύμβολο αντίστασης απέναντι στην τυραννία) ή την σημαία της Γουατεμάλας (σύμβολο εθνικής ενότητας).

Κείμενο – φωτογραφία: Zalmoxis.